Rrufeja dhe zhurma e bubullimave nuk kalojnë kurrë pa u vënë re dhe kanë intriguar njerëzit për shekuj me radhë.
Grekët e lashtë besonin se bubullima ishte arma e Zeusit, perëndisë greke të rrufesë. Sipas mitologjisë skandinave, Thor konsiderohej perëndia e bubullimave. Në mitologjinë hindu, Indra konsiderohej perëndeshë e parajsës dhe bubullimave. Bubullima është konsideruar gjithmonë e shenjtë dhe magjike.
Sot, me përparimin e shkencës, ne kemi kuptuar saktësisht se çfarë e shkakton bubullimën dhe tingujt e saj të dallueshëm.
Çfarë e shkakton bubullimën?
Me fjalë të thjeshta, bubullima është një tingull i prodhuar nga vetëtima. Gjithçka fillon me një re të bërë nga pika uji dhe kristale akulli. Gjatë një stuhie, këto kristale akulli lëvizin dhe përplasen. Në këtë proces, ato transferojnë elektronet e tyre tek njëri-tjetri, duke rezultuar në formimin e grimcave të ngarkuara pozitivisht dhe negativisht.
Stuhia dhe era bëjnë që jonet pozitive më të lehta të lëvizin lart dhe jonet negative më të rënda të vendosen. Kështu ndahet ngarkesa në re. Ndërsa këto ngarkesa grumbullohen, retë presin një mundësi për t’u shkarkuar dhe neutralizuar disi.
Pas kësaj, kur retë ngrihen mbi tokën e ngarkuar pozitivisht, ngarkesat negative të reve dhe ngarkesat pozitive të tokës përpiqen të krijojnë një lidhje. Kur kjo ndodh, ka një lëvizje të papritur të elektroneve nëpër kanalin e vogël të ajrit dhe – ne jemi dëshmitarë të një rrufeje!
Rrufeja mund të ndodhë brenda një reje, midis dy reve ose midis një reje dhe tokës. Një goditje rrufe prodhon një sasi të madhe energjie në formën e nxehtësisë dhe dritës, dhe kjo nxehtësi shkakton tingujt tronditës të bubullimës.
Nxehtësia e madhe e lëshuar nga rrufeja mbinxeh ajrin rreth tij. Si rezultat, molekulat e ajrit dridhen fort dhe zgjerohen befas, duke dërguar një valë shokuese në ajër. Kjo lëvizje e papritur e ajrit perceptohet nga veshi ynë si kërcitje e bubullimës.
Nëse keni dëgjuar ndonjëherë bubullima, e dini që nuk mund ta përkufizojmë atë si një tingull të veçantë me një fillim dhe një fund. Tingulli rezonant i bubullimës është një përzierje e frekuencave të ndryshme, gjë që e bën atë një melodi të paparashikueshme, por të dallueshme të natyrës. Fillon me një kërcitje të fortë të quajtur rrufe, e ndjekur nga një kërcitje e mbytur e quajtur bubullima.
Pse gjëmon?
Kur dëgjoni fjalën bubullimë, gjëja e parë që mund t’ju vijë në mendje është tingulli qetësues dhe zhurmues në qiell. Ndërsa stuhitë përhapen nëpër atmosferë, ato mund të absorbohen, reflektohen, mbivendosen, dobësohen ose lagështohen në varësi të distancës dhe mjedisit. Të gjithë këta faktorë e kthejnë një stuhi në një gjëmim të qetë.
A mund të përdoret tingulli i vetëtimës për të matur distancën e vetëtimës?
Të gjithë e dimë se drita udhëton më shpejt se zëri. Kjo është arsyeja pse ju dëgjoni zhurmën e bubullimës menjëherë pasi keni parë vetëtimën. Drita udhëton me një shpejtësi prej rreth 299.792.458 metra në sekondë, që do të thotë se ju shihni vetëtimën (pothuajse) në momentin që shfaqet.
Megjithatë, zërit i nevojiten 3 sekonda për të përshkuar 1 km, kjo është arsyeja pse e dëgjoni bubullimën shumë më vonë. Le të shohim se si kjo na ndihmon të llogarisim distancën e rrufesë.
Në momentin që shihni një rrufe, filloni të numëroni sekondat derisa të dëgjoni bubullima. Meqenëse zërit i duhen 3 sekonda për të mbuluar një kilometër, pjesëtimi i kohës totale me 3 na jep distancën që përshkoi zëri.
3 sekonda = 1 km, 6 sekonda = 2 km, 9 sekonda = 3 km e kështu me radhë.
Për shembull, nëse dëgjoni bubullima 6 sekonda pasi shihni vetëtimën, distanca totale që kalon zëri është 6/3 = 2, që do të thotë se rrufeja ka ndodhur 2 km larg jush. Do të thotë gjithashtu se është koha për t’u mbrojtur dhe për të qëndruar të sigurt.
