BEKUAR QOFSH O NAIM PLAKU…

Nuk e di kush tundi djepin tënd duke të thirrur NAIM… Bekuar qoftë! Si Naimi i “Maleve…lisave të gjatë…pyjeve…gërxheve…të Shqipërisë…”. Më ngrohe me udhëtimin tënd me penë e me shpirt maleve të Katër Grykëve të Murrës, liqeneve të bukur të Kacnisë, liqene që ndoshta jam i pari që i kam fiksuar në celuloid, liqene që për mua janë më të bukur se Liqenet e Lurës. Një mbi një, ulur në prehrin e njeri tjetrin, në atë zbritje të butë, zbritje poetike të natyrës, pamje që të futet në shpirt e të mbetet tërë jetën kur ngjitesh në kreshtën malore prej nga njëra anë merr në dorë e në shpirt ikonën e pyjeve të Pratit dhe bjeshkët e Lukanit dhe Qafë Murrës e nga ana tjetër kap e nuk e lëshon prej dore pamjen që varet maleve të Balgjajt për të zbritur e notuar mbi lumin, e më poshtë mbi Liqenin e Matit…
Nuk po udhëtoj gjatë atyre maleve, nuk po ulem në ballkonin e bukur natyror të Manazdrenit, lagje e Qafë Murrës, nuk po fus dorën në galeri të marr një gurë kromi nga ajo që quhej dikur “Miniera e Selishtës”, nuk po ngjitem në Qafën e Lukanjakëve për të zbritur në bjeshkën e Pllajit e as po marr rrugën këmbësore pyllit të thanave për të dalë në Krue të Zi e për të zbritur në Bulaç e Sinë, në vendlindjen e Gjergjit tonë të madh, Mbretit të Shqiptarëve…

Po ndalem. Një pikë loti mori teposhtën e rrudhave të moshës. Nuk e mbaj dot lotin e mallit për ato vende që ma kanë mbushur jetën me gaz e hare.
Plaku e ke mbiemrin dhe PLAK i fjalës së urtë dibrane je. Kam një libër tuajin në emigracion, në Athinë ku jam i ngujuar prej pesëmbëdhjetë vjetësh, librin “Po të mos ishte Drini”. Ngrohem me fjalën tuaj kur është ftohtë, çmallem me Drinin, kur më merr malli…
Hyra në të thella. Mos më ven faj. Më ka marrë malli e nuk çmallem dot.
Në udhëtimin tënd Katër Grykëve të Murrës ishe ndalë në Lunarë, atje ku ujërat bëjnë shtrungë, shtrungë që një njeri i dashuruar me dritën, që i buron në shpirt, kërkon ta mjelë e ta shndërrojë në rrymë elektrike.
Kam një dobësi për dritën elektrike, dritë që rrjedh (siç rrjedh qumështi) nga shtrungat ku njerëzit me dije e kulturë mbledhin ujërat që nga ato të vijave ujitëse e deri tek ato të gjoleve të madhësive të ndryshme. Dobësia është e lidhur me një ngjarje në kapërcim të fëmijërisë sime, është e lidhur me vjeshtën e vitit 1955 kur sapo kisha kaluar katërmbëdhjetë vjet të jetës…
…Shtëpia e prindërve të mi është në krye të fshatit të Brezhdan-Zdojanit dhe në fund të mëhallës së Ashikëve. Në fund të ogrades, atje ku Brezhdani të vjen në pëllëmbë të dorës e fusha e Çapit me deltën e gjerë të Drinit të Zi ta mbush shpirtin me bukurinë e papërsëritshme, kishim një vresht, një vresht në një teposhte që po nuk u mbajte mirë rrokulliseshe si ortek dëbore. Në krye të vreshtit u hap një gropë e thellë, gropë që thurur me mur guri dhe e veshur me çimento formoi atë që e quajtën “hauz”, emër i cili edhe sot e kësaj dite ka mbetur si toponim, si një emër që vjen larg, shumë larg në kohë. Hauzi u lidh me një kanal të thellë deri tek “Mulliri i Sadullit” dhe me një tub çeliku teposhtës së thepisur. Një godinë e thjeshtë, brezi i parë me gurë dhe dy brezat e tjerë me plita, mblodhën brenda vetes një turbinë dhe një gjenerator. Telat elektrikë u shpërndanë në të gjithë fshatin, që nga Bunçet, e Xharret deri tek Reçet në lagjen e Zdojanit. Hidrocentrali me llamba 110 voltësh u dha dritë të treqind shtëpive të Brezhdanit dhe Zdojanit…

Ishte me të vërtet një gjë e madhe, dritë elektrike fryt i punës vullnetare të fshatarëve që kërkonin një jetë të re, kërkonin dritë. Asokohe ende nuk ishte krijuar kooperativa bujqësore.
Drita solli radiot, solli një garë të vërtetë për të mbushur shtëpitë me atë aparat të çuditshëm që “fliste dhe këndonte”. Ndodhi që fshatarët shitën bagëti e katandi vetëm për të blerë radio…
…Vitet rrodhën. Hidrocentrali punoi deri nga fundi i viteve ’60-të kur u elektrifikua fshati tash me rrymë 220 volt.
Nuk ishte vetëm Brezhdani që ndërtoi hidrocentral në ato vite. Shumë fshatra që nga Golloborda e deri në Lurë ndërtuan hidrocentrale të vegjël, hidrocentrale që ndriçuan diku një fshat, diku dy fshatra e diku një lagje fshati.
Nuk po vazhdoj më tej me “dashurinë për dritën”, dashuri që duhet të shkruhet e dokumentohet si vlerë jetësore dhe kulturore e dibranit në rrugën e vet të ngjitjes.

Nuk do të shkruaj as për hidrocentralet e vegjël, hidrocentrale që në vitet ’80-të jepnin aq energji elektrike (diku 15 milionë kilovat-orë) të mjaftueshme (siç thuhej atëherë) për ti dhënë dritë të gjithë Dibrës (me përjashtim të minierës së Bulqizës). Nuk do të shkruaj ( sepse kam shkruar disa herë) as për studimin e një grupi specialistësh të hidroenergjetikes që llogarisnin se po të ndërtohen hidrocentrale mbi kanalet ujitëse dhe mbi ujësjellësin e Korabit, energjia e përftuar shkonte në 220 milionë kilovat-orë, energji e mjaftueshme që e gjithë Dibra të gatuante dhe ngrohej me korrent.

Nisur nga këto, nga pasuria e pallogaritshme e energjisë elektrike që i vjen Dibrës nga shfrytëzimi i burimeve ujore të larta, të degëve të Drinit dhe të vijave ujitëse, kundërshtova publikisht politikën zyrtare (të djathtë e të majtë) për ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës, për mbytjen dhe shuarjen e Luginës së Dibrës, lugina më e madhe, më e bukur dhe më pjellore e maleve të Shqipërisë. Dhe kjo vetëm e vetëm që mos përmbytej Shkodra. Shyqyr që këto ditë dhjetori nuk është përmbytur Shkodra sepse me siguri do të rikthehej përsëri në faqet e para të gazetave “Skavica”.
Mendimet e mia modeste i kam publikuar në disa gazeta, në gazetën “Rruga e Arbërit” dhe në librin tim “PO DIBRËS! JO SKAVICËS!”…
Këto i nderuar Naim i bluajta imtë në “mullirin” e mallit dhe dashurisë tek më more e më çove me shkrimin tënd në hidrocentralin në ndërtim të Selishtës, tek bekoje “Dritën e Bardhë” tek uroje me shpirt “Dalsh faqebardhë o Ramazan Biba!”, tek flisje me dashuri dhe respekt për punën e një inxhinieri të palodhur si Ramiz Plaku, tek ilustroje me fotografi atë që është bërë.
Bekuar qofsh or Naim Plaku. Bekuar për shkrimin, bekuar për penën, bekuar për dashurinë që përcjell për Dibrën…
Kisha kohë që nuk kisha lexuar një reportazh kaq jetësorë, kaq me dashuri.
Faleminderit!

Abdurahim Ashiku

Athinë, 20 dhjetor 2011