1.
Sot, pikërisht sot, poeti Shaban Bali Nokshiqi, i ka 91 vite moshë. Po rrok qindshin. Poet shekullor. Ai mbahet si lis i vendlindjes e lisnon në kohë e për kohërat.
E veçanta e tij është se në katër vitet e fundit i ka botue katër libra. E ka adet, ka nji libër në vjet. Si të ishte poet e shkrimtar i ri. Po librat e rinojnë atë. Ai do e lanë trashëgiminë e vet edhe me libra.
Tek ai paska fjetë prej kaherit talenti poetik. Tek ai po zgjohet përditë talenti poetik. E bajnë të tillë historia e familjes së tij zamadhe Nokshiqi (Mekuli), historia e bukuria e trevave ku hodhi shtat e hapa si në Plavë-Guci dhe në Malësi të Gjakovës.
Talentin e ka genetik. Nokshiqi i Plavë-Gucisë, trualli i tij i parë, ky monument i historisë e lavdisë shqiptare, ka emra të mëdhenj në letërsinë shqipe. Dy prej tyre. I njeh gjithkush. Esad Mekuli, akademik, e kanë pasë thirrë edhe “Shekspir i letërsisë e kulturës të Kosovës”, “bardi e patriaku i letërsisë të Kosovës”, etj. Hasan Mekuli, poet e prozator i shquar i Kosovës. Këta dy nokshiqas, edhe Esadi, edhe Hasani, janë kanë dhe kryetar të Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës.
Ka edhe të tjerë mekulas të Nokshiqit që janë njerëz të letrave shqipe. Dy gazetarë: Gëzim R. Mekuli e Drilona Nokshiqi. Kanë kontributin e vet lokal edhe Sherif Mekuli e Halil Mekuli. Nuk janë pak kaq emra në letërsi nga një vllazni si kjo Mekuli e Nokshiqit. Disa sish edhe të shquar të përjetshëm të letrave shqipe.
Një tjetër poet me emër i ka dhanë Nokshiqi letërsisë shqipe. Është Qerim Ujkani me njëzet vepra letrare, edhe poezi, edhe prozë. Një nga shtatë djemtë e Ujkan Hasanit të hasan Bardhi Selimit (Selimaj). Nga kjo derë e pushkës dhe e penës ka dalë edhe mjeshtri i njohur i fotografisë artistike, autor i disa ekspozitave në Amerikë, Alex Selimaj, dy herë ish kryetar i Fondacionit Plavë-Guci me seli në Amerikë.
Të gjitha këta krijues janë kushërinj ndërveti, janë pasardhës të Nokës (Nokshiqi), të fisit Kelmend, të tokës martire shqiptare të Nokshiqit të Plavë-Gucisë. Ndër ta edhe poet ii sotëm, poeti shekullor, Shaban Nokshiqi. E s’ka si të ishte ndryshe. Nokshiqi ka dhe do të ketë ma shumë poetë se sa kroje.
2.
Nga të katër librat e tij po i them dy fjalë përnjërin prej tyre, për librin poetik “N’kufi të Shqipes e thej gurin” (Gjakovë, 2016) Një titull domethanës. Që në titull autori na ban me dije se do të ketë poezi atdhetare, patriotike; se vjen nga një trevë me histori, se ka shumë për të thanë për vitet e veta, për trojet e veta. Sikurse edhe tek libri i tij poetik ma i pari “Gurë të ngulun në Nokshiq” (Gjakovë,2014). Sikurse në të gjithë krijimtarinë e tij.
Poeti Shaban Nokshiqi e ka babën e tij, Bali Bajram Nokshiqin martir i kombit, e ka dhanë jetën në mbrojtje të Plavë-Gucisë në “Koha e Shqypnisë”, në periudhën e Luftës së Dytë Botërore. Ishte trim me ideale kombëtare, prijës i frontit të parë të luftës, njeri i sakrificës deri në vetmohim. Tek poezia “Bali Bajram Nokshiqi” poeti ia gdhend bukur portretin babës së tij atdhetar, martir, e paraqet si një simbol shqiptar: “…Ku e ka Shqipnia djalin / Ku e kemi Bali Bajramin / N’bjeshkë t’Rugovës natë për natë / Del si dritë, del si flakë /Burrë Nokshiqi me shtatë zemra / Nuk ka vorr që e mban mbrena /Rreth e rreth Shqipërisë Etnike / U nis plumb, u kthye shqipe /Bali Bajrami, Bali shqiptari / Kurrkush vorrin s’ja ka gjetë / Mbi Nokshiq rri te retë/ Dhe, e portretizon edhe ma tej, edhe ma mirë: “Moj Valbonë, Valbonë e bardhë / Ndali nji herë ato valë / Ku pi ujë Bali bajrami / Ju knoft kanga djal mas djali / N’kufi t’shqipes e thej gurin / Shkoi në Vlorë me ngrit Flamurin /Si vigana vijnë prej dheu / Me ja pshtue hartën Atdheut /(fq. 94-95).
Poeti Shaban Nokshiqi i kushtimon një poezi edhe gjyshit të tij, legjendës e legjendarit Bajram Hysen Mekuli i Nokshiqit, që u sakrifikue qëndrestar për mos me e ndrrue etninë e tij shqiptare. “Bajram Hyseni, burrë shqiptar / Ju del shkijeve ballë për ballë /E po dridhet Nokshiqi mbarë /Bajram Hyseni, burrë i rrallë / Po lufton e shkambi dridhet / Kurrë në t’gjallë trim i nuk lidhet / Vizitori e lumi i Limit /E ka ndie pushkën e trimit /Me barut gjamë e hukamë / N’kam janë çue trimat matanë / Me vikamë e kangë malësore / Ndale turrin vërrnagore (Mali i Zi / Istikamet ti kthej në vorre /…(fq. 57-58). Ai, Bajram Hyseni (Bajram Hysi) i Mekulëve të Nokshiqit mbetet përjetsisht një martir i Pavarësisë Kombëtare Shqiptare, i luftës kundër pushtimit, aneksimit e asimilimit nga Mali i Zi të trojeve etnike shqiptare.
Poeti Shaban Nokshiqi ia kushtimon disa poezi të këtij vëllimi vendlindjes së tij,truallit të tij të parë, Nokshiqit të Historisë, krahinës së Plavë-Gucisë, si: “Zemra gur flake po më digjet” (fq. 16-18), “Maja e Vizitorit ka histori” (fq. 25-26), “Emin e Beq Arifi” ( 27-33), “Çka po shkruej i pashë me sy” (51-55), “Gurra e Ibishit në Nokshiq” (80-82), “Për Adem Mekulin” (83-85), “Ujkan Ahmeti-Mekuli” (91-93) etj. Tek poezia “Gurra e Ibishit në Nokshiq” jepet bukur natyra dhe historia “Gurra e Ibishit në rranjë të gurit / Flladi i jetës i krejt katundit / Gurra e ftohtë e Ibish Asllanit/ Lau shumë gjak n’trup t’shqiptarit” dhe, ma tej, e përmason ngadhnjyeshëm këtë gurrë nokshiqiane: “Unë s’jam kroni i Ibish Asllanit / Po i Jakup Ferrit e Çel Shabanit / Jam kroni i Ali Pashë Gucisë / Që id ha dritë krejt historisë/Nuri Kurti e ka flladitë shpirtin / Kurt Asllani e ka lag fytin / Amanet e kam prej t’parit / Me ta pi ujin djal;ë pasi djali”.
Tematika, shtrirja kohore e gjeografia e poezive të poetit shekullor Shaban Nokshiqi janë mjaft të gjana, përcjellin histori, sjellin realitete, japin mesazhe, të ndjesojnë frymëzim e krenari për emrin Shqiptar, për Shqipërinë Etnike. Ai flet për historinë tek poezia “Retë lotojnë, qielli veton “(fq. 5-8); për çështje të aktualitetit politik e historik si “Zajednica” (12-13), për malin e Shkëlzenit – shkrue në Texas të Amerikës më 24.09.2015 (14-15); për Lahutën e Malësisë të Gjergj Fishtës (22-24), për dy Bablokët e Tropojës Dervish Luzha e Rexhep Beli 934-35); “N’Geghysen” të Tropojës – “Nderi i Kombit” (41-42); “M’ka thirrë Ptyçi me shkue n’Dajt” (43-45); “Valët e jetës po kalojnë” (48); “Puna e Gurbetit” (65-67), “Për Zenun Alinë e Zogajve” (68-69); “Për Avdi Rexhën” e Krasniqes (86-88); “Për Prek Calin” (89-90); “I kam ra n’besë pleqnisë” (39-40), etj.
Pena e zemra e poetit shekullor Shaban Bali Nokshiqi, me vendlindje në Nokshiq të Plavë-Gucisë, me dekada rrite në Malësi të Gjakovës (Tropojë), me jetë e shtetësi amerikane në Texas të Amerikës, me udhëtimet e mbartjet jetike në këtë trekandësh në dy anët e Atlantikut, punojnë me plot frymëzime me na sjell për vitin tjetër të pestin libër të tij.
Ramiz LUSHAJ.
