Nganjëherë pyes veten nëse po rrëfej një histori e rëndomtë? Është sikur të shoh brenda vetes filma të vjetër. Vetëm një të tillë sesi më erdhi ideja të bëja një udhëtim që të rrezikoja një marrëdhënie për këtë. Sonambule.
Skënderbeu gjigand mbi kalin e tij, i cili valëvit flamujt – në sfond pranë xhamisë një reklamë për pijen Martini – duket se sheh nëpërmjet murit të muzeut Kombëtar. Ikonat socialiste atje paraqesin përparimin që punon, gra dhe burra ecin përpara, sikur duan të ikin nga tabloja. Skënderbeu, heroi kombëtar kërkon detin. Amerika. Fytyra e tij është serioze. Më duhet ta shoh nga poshtë lart si një vajzë e vogël. Më kujtohet sesi më vinte keq për të, sepse duhet të rritej tek osmanët, në vend të huaj. Një erë, e cila qëndron e fshehur më del në rrugë dhe më merr kapelën e kashtës nga koka. Dëgjoj sesi qesh Skënderbeu me përbuzje thotë pasardhëse. Ai nuk e do keqardhjen time. Hija e tij përhapet në rrugën shumë të rrahur nga makinat, e cila të çon tek Hotel Dajti dhe mbron policin e trafikut, i cili bënte gjeste sikur të zbuste kafshë të egra. Një fëmijë më sjell kapelën. Si falënderim i blej një paketë cigare. Sheshi më duket i madh, sikur nuk do të mbarojë, në mënyrë që unë të mos mbërrij. A është një dredhi magjie, Skënderbeu? Ndoshta janë sytë e këmbyesve të valutës, të cilët bëjnë me gjeste poshtë pemëve me tufat e rëndësishme të kartmonedhave. Po mendoj për kuajt nervozë.
Makinat që vijnë nga bulevardi rrotullohen përqark sheshit si fëmijë që luajnë. Rradhë rrathë – rrathë. Dikur kishte një boulevard Musolini.
Mbi barin e parkut qëndrojnë në këmbë gratë me uniformat e pastrueseve dhe mbajnë në duar zorrë, nga të cilat rrjedh ujë. Nganjëherë dikush ndalon pranë tyre për të pirë ujë apo për të mbushur ndonjë shishe. Perëndeshat e pjellorisë. Mbajtëset e ujit.
Tirana është një qytet si një periferi gjigande me një qendër të vogël. Pranë ndërtesave italiane të viteve njëzet – tridhjetë të shekullit të fundit, xhamia duket si një Fata Morgana dhe ndërtesat e reja si objekte të një planeti tjetër.
Habitem me makinat e shumta, limuzinat Mercedes, të cilat janë parkuar përpara hotelit. Pishat e larta i shkojnë mirë hotelit. Hoteli është ndërtuar në periudhën e Musolinit. Në ndriçimin e neonit të kuq duart e mia janë një termografi. Majat e gishtërinjve duhet të jenë shumë të ftohtë. Pyes veten nëse gjyshi im dikur ka qenë edhe këtu, si përkthyes për eprorët që flisnin vetëm italisht. Çfarë ka ndjerë si pushtues i popullit të tij?
Kur ata kishin mbërritur në Tiranë, kishte nisur të errësohej. Mjegulla varej mbi shtëpitë, mbi fenerët dhe pemët e zhveshura në parqe. Gjenerali u gjallërua. Ai i soditi kalimtarët nga xhami i makinës, të cilët nxitonin në shi. Këtu ka shumë çadra, mendoi.
Shoh ende përfytyrimet që krijova, sesi objektet zhduken pas makinave të parkuara. Në sallën e hyrjes e ndjej veten të humbur. Ajo është menduar për shfaqje të mëdha klasiciste. Një hapësirë jehone, një përforcues zërash apo një shkatërrues zërash. Pra këtu, mendoj, është ulur gjenerali. Pas recepsionit më bie ndër mend për çelësin. Një kuti prej druri qershie me ndarje, si arkivolë të ngjitur pranjë njëri-tjetrit. Të zbrazëta. Asnjë çelës, asnjë letër, asnjë telegram. Dëgjohen hapa. Një burrë me taka këpuce prej lëkure.
Nuk do të qëndroj këtu.
Qëndroni edhe një çast.
Etore, më thotë mendja, kur shoh burrin që më buzëqesh. Ai duket si kushërira ime e ndjerë. Etore, dua të them, por burri është zhdukur. Vetëm era e cigares së tij përhapet në hapësirë.
Ndjej brenda vetes se po kërkoj në mënyrë thuajse të çmendur fytyra të njohura. Duket sikur dëshiroj të vërtetoj se rrënjët e mia duhet të kërkohen këtu, por jam vetëm i huaj. Me një ndërgjegje të keqe i huaj.
Rrahja ime e zemrës kthehet prapa nga muret e këtij holli, kjo më lëndon. Kthehem në një botë, e cila dikur më ka përkitur? Këtu duhet të rigjehen të tërë të ndjerët e mi? Tani më duket e çuditshme. Kam ndjesinë sikur po fluturoj përmes kësaj hapësire. Jashtë dëgjohen të shtëna, urdhëra në italisht. Gjithçka është e errët. Toka poshtë këmbëve të mia nuk është më e sigurtë.
Hopla, nëse do të rrëzoheni kështu, atëherë do të plagoseni.
Marcelo Mastrojani. Ndoshta ai më puth tani dhe unë nuk mund të mbrohem, ku është spërkatësi im me piper? Nuk. Jo. Mos më ktheni. Unë nuk jam kufomë. Lëreni të qetë trupin tim. Po ndjej një akull të ftohtë, të fortë mbi ballin tim, një kundërmim i panjohur në hundën time, megjithatë mendoj mendër angleze, nga larg dëgjoj një zë, një anglishte me ngjyrim gjermanishteje të Zvicrës. Georg. My name is Georg. We are making a documentary film . Prapa tij ngjitet një perde e rëndë deri në tavan. Ndjej një dhimbje, nuk e dija se nga po vinte ai.
Ju keni rënë përtokë, pa ndjenja. Kemi filmuar gjithçka. Nëse do të na jepnit leje.
E ndjej veten të pafuqishëm dhe për këtë më vjen turp. A kam thënë diçka? A kam patur një fytyrë të deformuar? Pafuqia më poshtëron dhe është më e fuqishme sesa dhimbjet, të cilat tani kanë pushtuar trupin tim. Kafshë të vogla, grykëse.
Jo nuk dua. Nuk mund ta them më ashpër, por nuk dua. A është ky zëri im?
Është një zë, i cili vjen nga një Un tjetër. Ai më kap, si dikush që më sheh se nuk po e dëgjoj, se unë po mendoj diçka tjetër.
We will bring you to the Hotel Miriri, where we stay too. They have rooms for hundred dollars , thotë qetësues me seriozitet.
Dollarë, lek. E tërë pasuria ime për këtë udhëtim. Tani përfytyroj se po kthehem sërish në Zvicër, se po vazhdoj jetën time. Ji i arsyeshëm, i them vetes, ji i arsyeshëm. Këtu do të zbulosh vetëm se gjyshi yt të ka gënjyer, se nuk i ka ndihmuar shqiptarët, por i ka përdhunuar, i ka vrarë.
I speak schwiizerdütsch .
Dhe shpërthen një qeshje, si në sheshpushimin e një shkolle.
Unë them fjalinë për të shmangur pyetjen, e cila vjen pas njohjes së përkatësisë së përbashkët.
Unë dëshiroj të bëj diçka të papritur, diçka provokative. Vjellje ndoshta.
Jam në humor të keq i them vetes. Zbuloj një gotë ujë në dorën time dhe e përpij nxitimthi. Luftoj me të gjithë forcën kundër lotëve vrullshëm. Madje ndjehem kaq i huaj, saqë grupi zviceran i filmit më duket vendës. Nëse Antonio do të më kishte pare tani, ai do të qeshte.
I speak schwiizerdütsch, a është kjo njohja jote e madhe?
Më vjen ndër mend fjala me shumë atdhe. Nuk do të jem kurrë vendës.
Të fikëtit tim në atmosferën e hotelit ka shkuar mirë me këtë gjest të madh teatral.
Francesco Micieli u lind më 21 shkurt 1956 në Santa Sofia d’Epiro në Kalabri, ai është një shkrimtar zviceran me prejardhje shqiptare. Familja e Francesco Micieli-t i përket pakicës shqiptare në Itali, arbëreshëve. Në vitin 1965 ai u shpërngul bashkë me familjen në Emental. Francesco Micieli, i cili zotëronte gjuhën e nënës, një dialekt shqiptar dhe italishten, këtu mësoi edhe gjermanishten. Studioi romanistikë dhe gjermanistikë në Universitetin e Bernës, Kozencës dhe Firences. Në 1982 përfundoi studimet duke marrë gradën Doktor të filozofisë dhe punoi si asistent në Universitetin e Bernës. Krahas kësaj ai punoi si autor, aktor dhe regjizor në skenën e Soloturnit dhe të Burgdorfit. Ai sot jeton si shkrimtar i lirë në Bernë.
Francesco Micieli është autori i prozës rrëfimtare, pjesëve teatrale dhe libreteve. Në veprat e tij prozaike ai përpunon në një gjuhë të ngjeshur dhe lirike historinë e migrimit të pakicës shqiptare nga Italia. Tematika e migrimit trajtohet nga perspektiva e të dyja brezave, brezit të parë dhe të dytë në formë të trilluar. Proza ndryshon midis lirikës, tregimit, monologut dhe orientohet kah shembujt letrarë për prozat e shkurtra. Francesco Micieli është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Zvicrës dhe qysh prej vitit 2007 deri në 2010-ën ishte kryetar i kësaj Lidhjeje.
Veprat e shkrimtarit: Ich weiß nur, daß mein Vater große Hände hat. Tagebuch eines Kindes, Bern 1986; Das Lachen der Schafe, Bern 1989; Meine italienische Reise, Gümligen 1996; Blues. Himmel. Ein Album. Zytglogge, Gümligen 2000; Am Strand ein Buch. Eine Erzählung. Bern 2006; Mein Vater geht jeden Tag vier Mal die Treppe hinauf und herunter, Biel 2007; Fantasmi. Auf-Zeichnungen & Postkarten an & für U. D. Biel 2008; Liebe im Klimawandel. Ein Protokoll. Oberhofen 2010; Schwazzenbach. Schlaflos in Lützelflüh. Erzählung. Oberhofen 2012; Der Agent der kleinen Dinge, Oberhofen 2014; Der lachende Zahn meiner Großmutter. Dresdner Poetikvorlesungen, Dresden 2015; Hundert Tage mit meiner Grossmutter. Erzählung, Basel 2016.
Çmimet:1987 Förderpreis des Kantons Bern; 1989 Buchpreis der Stadt Bern; 1990 Werkpreis des Kantons Solothurn; 1996 Einzelwerkpreis der Schweizerischen Schillerstiftung; 2002 Förderpreis zum Adelbert-von-Chamisso-Preis; 2003 Werkpreis der UBS Kulturstiftung; 2009 Auszeichnung „Weiterschreiben“ der Stadt Bern; 2011 Chamisso – Poetikdozentur Dresden.
Përktheu nga gjermanishtja Dr. Elda Gjana – Boriçi
