Në një konferencë ndërkombëtare në Hagë më shumë se 40 vende kanë kërkuar që Rusia të vihet para përgjegjësisë ligjore për sulmin ndaj Ukrainës. Por rruga e drejtësisë është e gjatë.
“Sipas llogarive rreth 155 miliardë dollarë, kaq të larta janë kostot për dëmet që i janë shkaktuar Ukrainës në infrastrukturë deri në janar të këtij viti.” Kështu u shpreh ministrja e Jashtme holandeze, Hanke Bruins Slot në ceremoninë e hapjes së konferencës “Rivendosja e Drejtësisë për Ukrainën” të martën (02.04.) në Hagë. Më shumë se 200.000 ndërtesa, gati 4000 shkolla dhe 400 spitale janë shkatërruar.
Sipas BE, Ukraina ka nevojë për reth 450 miliardë euro për rindërtimin. Më e rëndë se çështja e shkatërrimit peshoi në konferencë çështja se si të vihet Rusia para përgjegjësisë ligjore. Sipas Prokurorit të Përgjithshëm të Ukrainës, Andriy Kostin në tërësi janë regjistruar 125.000 raste të krimeve të dyshuara të luftës. Mes tyre llogariten edhe krimet në Butsha para dy vjetësh. “Isha në Butsha para dy ditësh, një qytet që është kthyer në simbol të së keqes ruse për të gjithë luftën. Të gjithë e kujtojnë se si dukeshin rrugët e Butshas, pasi u larguan pushtuesit rusë.”, tha presidenti ukrainas, Volodymyr Zelenski në një mesazh me video për konferencën. Rusia i mohon këto krime lufte dhe pretendon se në Butsha janë bërë inskenime.
Në konferencën e Hagës për Ukrainën u përfaqësuan më shumë se 60 krerë shtetesh e qeverish, shumica nga vendet europiane, por edhe nga SHBA, Japonia e Kanadaja. Ata u takuan me përfaqësues të Këshillit të Europës, të institucioneve të BE, Gjykatës Ndërkombëtare të Hagës dhe përfaqësues nga sistemi i drejtësisë në Ukrainë. Konferenca u mbyll me një deklaratë të 44 shteteve, në të cilën kërkohet që Rusia të paguajë për sulmin dhe të dalë para përgjegjësisë për shkak sulmit agresor ndaj Ukrainës. “Kjo është detyra jonë e përbashkët, t’i japim fund epokës së pandëshkimit rus”, theksoi ministri i Jashtëm i Ukrainës, Dmytro Kuleba.
Dëmet për shtëpitë mund të regjistrohen që tani
Pjesëmarrësit përshëndetën si një nga rezultatet e konferencës, që ukrainaset e ukrainasit përmes celularit mund të regjistrojnë dëmet në shtëpitë e tyre. Kjo është e mundur me një aplikacion që përdoret ndërkohë nga autoritetet e vendit. Që vitin e kaluar në një samit të Këshillit të Europës u hap regjistri për dëmet e luftës. Sipas KE pritet që të ngrihen 300.000 deri në 600.000 pretendime. Por nuk është sqaruar ende se si duhet të kompensohen dëmet. Së pari duhet të krijohet mekanizmi për kompensimin e tyre. Fondet për kompensimin, sipas së drejtës ndërkombëtare, duhet të vijnë nga Rusia, tha Marian Kliuçkovskyi për DW, drejtues i regjistrit të dëmeve për Ukrainën. Se si do të bëhet kjo është ende e hapur.
Sipas ministres së Jashtme holandeze Bruins, në konferencë ka patur impulse politike, si mund të krijohet një mekanizëm i tillë kompensimi. Diskutohet edhe si mund të përdoren asetet e ngrira të pasurive ruse, apo të paktën fitimet prej tyre.
Tribunal i posaçëm për krimin e agresionit ndaj një vendi
Një tjetër çështje e hapur është ajo e krijimit të një tribunali të posaçëm për Ukrainën, ku do të trajtohet krimi i agresionit luftarak ndaj një vendi. Të 44 pjesëmarrësit e konferencës në deklaratën përfundimtare kanë theksuar, se janë të vendosur të punojnë për ngritjen e një tribunali të posaçëm për përndjekjen ligjore të agresionit të Rusisë kundër Ukrainës. Dideir Reynders, komisioneri i BE për çështjet juridike u shpreh optimist në bisedë me DW, se një tribunal i tillë i posaçëm mund të ngrihet deri në fund të vitit. Po rruga deri aty është e gjatë. Sipas ministrit të Jashtëm të Ukrainës, Kuleba ka qëndrime të ndryshme për çështjen, se si mund t’i hiqet imuniteti elitës politike ruse.
Që tani ka procedura ligjore të hapura në Ukrainë, tha Prokurori i Përgjithshëm ukrainas, Andriy Kostin në konferencë. Janë identifikuar 551 persona që dyshohen për krime lufte. Prej tyre 373 janë akuzuar, dhe 104 janë dënuar nga gjykatat ukrainase- Edhe Gjykata Ndërkombëtare e Hagës ka nxjerrë fletëarreste ndërkombëtare për persona të caktuar nga Rusia të dyshuar për krime lufte, një prej tyre është vetë presidenti rus, Vladimir Putin.
