Pas 30 vjetësh si anëtar i Dhomës së Përfaqësuesve, Eliot Engel nuk do të rikthehet vitin e ardhshëm në Kongresin Amerikan.
Ky është një lajm i keq për komunitetin tonë, për kombin shqiptar, por edhe për zonën e tij zgjedhore, për shtetin e Neë York-ut, për Kongresin Amerikan dhe për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për tri dekada tashmë, Engel ka qenë një mbështetës i të drejtave të njeriut, një amerikan i madh dhe një ligjvënës i shquar. Si Kryetar i Komitetit të Punëve të Jashtme në Kongresin Amerikan, ai është shquar si një mik i madh i popujve liridashës dhe demokracisë në botë.
Gjatë 30 viteve që ka shërbyer në Kongresin Amerikan, Engel është karakterizuar së pari nga dashuria e tij e madhe për Amerikën. Ka besuar gjithmonë se roli udhëheqës amerikan do ta bënte botën më të mirë dhe vetë popullin amerikan më të sigurtë. Gjatë gjithë karrierës ka treguar mbështetje për Izraelin, Kosovën, popullin shqiptar dhe të gjithë popujt në botë që u është mohuar një shtëpi dhe e drejta e vetëvendosjes.
Humbja e tij në zgjedhjet e fundit është sidomos e rëndë për shqiptaro-amerikan që e kanë dashur dhe janë mësuar që ta kontaktojnë sa herë që kombi ynë është përballur me kohë të vështira. Mirëpo, ky nuk duhet të jetë një moment vajtimi, por krenarie. Në demokraci, të gjitha karrierat politike janë të destinuara të mbarojnë një ditë. Sot, është dita që të vlerësojmë udhëtimin e jashtëzakonshëm në politikë dhe ndihmën historike që Engel dha për Kosovën dhe popullin shqiptar.
Gati 30 vjet më parë, kur Engel sapo kishte nisur punën si një kongresist i ri, trokita në zyrën e tij në Bronx, për t’i folur për vuajtjet e popullit të Kosovës. Ai nuk më njihte, por me priti me bujari dhe më dëgjoi me vëmendje. Ishte fillimi i një bashkëpunimi 30-vjeçar. Por edhe i një miqësie të madhe midis nesh. Më e rëndësishmja, ai nuk u bë thjesht mik me mua, po u bë mik me komunitetin shqiptar në SHBA. U bë një mbështetës i madh dhe i vendosur i lirisë dhe demokracisë në trojet shqiptare në Ballkan.
Në atë kohë, pak njerëz e dinin se ku ishte Kosova në Washington dhe politika zyrtare amerikane ishte ende kundër pavarësisë. Kongresisti Engel që nga fillimi deri në fund pati një besim të palëkundur te vetëvendosja e Kosovës si e vetmja zgjidhje. Në ato vite të para, shqiptarët e Kosovës ishin si shprehej ai vetë: “populli më i shtypur në Europë”. Shumë shpejt u dha me passion pas kësaj kauze që u bë diçka personale për të. Ai e vizitoi Kosovën disa herë, duke filluar nga viti 1993, kur ende vuante nën thundrën e regjimit fashist të Slobodan Millosheviqit. Në 1996, kongresisti Engel ngriti flamurin amerikan në mes të Prishtinës duke dhënë sinjalin se SHBA nuk e kishte harruar Kosovën duke u dhënë njerëzve shpresë dhe kurajo.
Në vitin 1998, pas vrasjes së Adem Jasharit u nis për në Kosovë, mirëpo, rojet ushtarake serbe nuk e lanë që të hynte në kufi. Atëhere kongresisti Engel mbajti një konferencë shtypi me gazetarët ndërkombëtarë që kishte marrë me vete dhe tha: “Millosheviqi nuk po na lë që të hyjmë sot në Kosovë, po shumë shpejt do të vijë dita kur do ta nxjerrim Millosheviqin jashtë nga Kosova dhe pastaj do të jemi ne që nuk do ta lëmë që të hyjë”.
Këto ishin fjalë profetike, sepse një vit më vonë vërtet Kosova ishte e çliruar, SHBA kishte udhëhequr NATO-n në luftë dhe vetë Engel kishte këshilluar ngushtë presidentin Clinton gjatë zhvillimeve që sollën çlirimin.
Unë pata nderin që bashkë me kongresistin Engel dhe një grup shqiptaro-amerikanësh e miq të komunitetit, të ishim nga delegacionet e para që vizitonin Kosovën pas çlirimit. Kishim me vete edhe Anthony Athanas në një udhëtim shumë emocional dhe të paharrueshëm për të gjithë. Ishim me Engelin në Kosovë, kurse Millosheviqi ishte jashtë dhe nuk guxonte të hynte.
Më vonë, ashtu si me Presidentin Bill Clinton, kongresisti Engel do të lobonte Presidentin Ë Bush për të njohur dhe mbështetur pavarësinë e Kosovës. Engel ishte nga zyrtarët e parë të huaj që vizituan Kosovën pas pavarësisë, si republika më e re në Europë.
Kam rreshtuar këtu një numër shumë të vogël të veprimtarive të shumta të kongresistit Engel gjatë viteve të tij në Kongres, por puna e tij ka qenë shumë më komplekse dhe voluminoze dhe do të kërkojë libra për t’u përshkruar.
Kongresisti Engel është themeluesi dhe drejtuesi i përhershëm i Kaukusit të Çështjeve Shqiptare në Kongresin Amerikan, mjeti më i fuqishëm politik që kemi pasur që nga Noli dhe Konica.
Që në vitet e para si kongresist ai u bë një mbështetës i hapur i pavarësisë së Kosovës, shpesh duke qenë zëri i vetëm që e shqiptonte atë si e vetmja zgjidhje e pranueshme e konfliktit. Ishte ndër të parët që priti Ibrahim Rugovën në Washington DC, në 1991 dhe lidhi me të një miqësi që vazhdoi deri në fund të jetës së Presidentit të Kosovës. Me kolegët e tij, ai luajti një rol të drejtpërdrejtë në sigurimin e fondit të parë federal kushtuar posaçërisht Kosovës. Shuma prej 5 milionë dollarësh kishte në fakt një vlerë të paçmueshme. Ajo shpalli zyrtarisht angazhimin amerikan për Kosovën
Në 1994, ai drejtoi dëgjesën e parë kushtuar në mënyrë të posaçme Kosovës, në Komitetin e Dhomës për Çështjet e Jashtëme dhe së bashku me kongresistin Ben Gilman ushtruan presion mbi Administratën Clinton që të mbështeste më fuqimisht Kosovën kundër shtypjes nga Millosheviqi.
Ai udhëtoi në Kosovë, në prill 1993, dhe u kthye përsëri aty në korrik 1996, për të inauguruar hapjen e Zyrës Amerikane të Informacionit, të njohur nga populli si “Zyra Amerikane”. Ai ishte identifikuar me këtë projekt që nga fillimi dhe u deshën vite që të bëhej realitet.
Ai ngriti flamurin amerikan në mes të Prishtinës, në atë korrik 1996, duke ngritur bashkë me të peshë edhe zemrat e shqiptarëve të Kosovës, në një prej periudhave më të rënda për ta. Ishte koha kur shqiptarët ndiheshin të lënë në mëshirën e Millosheviqit pas Marrëveshjes përjashtuese të Dejtonit. E kam dëgjuar kongresistin Engel t’i referohej shpesh herë asaj si “Ambasada e parë e SHBA-së”, në Kosovë.
Me kolegët e tij të kaukusit, ai e detyroi Administratën Clinton që të kushtëzonte murin e jashtëm të sanksioneve ndaj Beogradit me zgjidhjen e situatës në Kosovë. Ai punoi shumë që të pengonte emërtimin zyrtar të UÇK-së si terroriste nga Administrata duke i shkaktuar një goditje të rëndë përpjekjeve të propagandës dhe lobimit serb.
Sugjerimet nga kongresisti Engel ishin kyçe në procesin kur Administrata Clinton shqyrtonte alternativat me të cilat mund të ndalte spastrimin etnik në Kosovë dhe mbështeti fuqimisht ndërhyrjen ushtarake në 1999. Ai udhëhoqi kolegët e tij në debate dhe rezoluta madhore në Kongresin Amerikan lidhur me luftën.
Pas çlirimit të Kosovës, u bashkua me ne në vizitën e parë të organizuar si grup në Kosovën e lirë për të shkatërruar keq nga lufta. U përqafuam me lot në sy, kur kaluam për herë të parë kufirin dhe shkelëm në tokën e lirë, vetëm pak javë pasi trupat serbo-jugosllave ishin larguar të mposhtur nga NATO.
Që atëhere, kongresisti Engel ka shkuar pothuajse çdo vit në Ballkan dhe ka vijuar punën e tij në dekadën që vijoi për të bindur Administratën Bush që të njihte pavarësinë e Kosovës. Dhe që prej pavarësisë ka lobuar nga një vend në tjetrin që të njohin republikën e re dhe organizatat e mëdha që ta pranojnë Kosovën si anëtare, përfshi këtu edhe Bankën Botërore, FMN-në, FIFA-n etj. Ai është ende duke lobuar për ne pranë Interpolit dhe UNESCO-s.
Pas pavarësimit të Kosovës, ai punoi ngushtë me një tjegtër agjensi qeveritare amerikane, Programin për Sfidën e Milleniumit, për t’i siguruar vendit të drejtën për të konkurruar për një paketë shume të madhe ndihmëse. Në vitet e fundit, Kosovës i janë akorduar 50 milionë dollarë për të përmirësuar furnizimin me energji dhe transparencën qeveritare. Dhe nëse gjithshka shkon mirë, shifra mund të shtohet me disa dhjetëra milionë të tjerë.
Muajin e kaluar, në 4 Korrik, kongresisti Engel udhëtoi përsëri në Ballkan. Ai iu bashkua Ambasadorit të SHBA-së në prerjen e shiritit për inaugurimin e ambasadës së re amerikane në Kosovë, për të cilën qeveria e SHBA-së investoi 280 milionë dollarë. Nuk ka dëshmi më të fuqishme të përkushtimit amerikan për Kosovës dhe synimit për prani afatgjatë në rajon sesa kjo seli moderne. Në fakt, ambasada është shenjuar si “ndërtesë e gjelbër”, një shembull frymëzues për të ndihmuar Prishtinën që të ecë në një drejtim më të ndjeshëm ndaj mjedisit.
Nga inaugurimi i korrikut 1996 në inaugurimin e korrikut 2019, kemi të njëjtin njeri, të njëjtin udhëheqës dhe mik, të njëjtën devotshmëri dhe përkushtim ndaj kauzës sonë. Nuk ka të dytë si kongresisti Engel.
Puna e tij nuk kufizohet te Kosova. Si themelues i Kaukusit të Çështjeve Shqiptare, ai u përqendrua menjëherë me problemet e demokracisë në lindje të Shqipërisë. Ndihmoi në jetësimin e Fondit Shqiptaro Amerikan të Ndërmarrjeve dhe ka punuar ngushtë me çdo qeveri shqiptare në 27 vitet e fundit.
Ai loboi shumë që Shqipëria të bëhej anëtare e NATO-s dhe u ftua personalisht nga Presidenti Ë Bush në ceremoninë e nënshkrimit në Washington DC.
Ai ka udhëtuar shpesh në Shqipëri, si vëzhgues zgjedhjesh, si pjesë misionesh faktmbledhëse, si dhe për t’u takuar me të gjithë udhëheqësit politikë të vendit përgjatë viteve.
Kongresisti Engel loboi që Presidenti Sali Berisha të ftohej në Shtëpinë e Bardhë, në 1995, si dhe për të siguruar ndihma për Shqipërinë gjatë dhe pas krizës së vitit 1997.Në mes të konfliktit të atij viti të rëndë, ndërsa Shqipëria rrezikohej të rrokullisej në luftë civile, ai udhëtoi për të përfaqësuar Shtetet e Bashkuara në negocitat e drejtuara nga ish-kancelari Franz Vranitzky, duke ndihmuar që të arrihej kompromisi politik që shpëtoi Shqipërinë. Më etj u angazhua që të garantoheshin paprekshmëria e kufijve dhe e integritetit territorial të Shqipërisë.
Kongresisti Engel ka punuar në vite me shqiptarë të Malit të Zi dhe ka vizituar vendbanime shqiptare atje, sidomos Ulqinin dhe Tuzin. Ai ka punuar me udhëheqësit e shqiptarëve të këtij vendi. Ai ka qenë shumë herë edhe në Maqedoninë e Veriut, ku ka zhvilluar marrëdhënie të rëndësishme bashkëpunimi me një numër udhëheqësish shqiptarë dhe ka ndihmuar që të sigurojë një përfshire më të madhe të shqiptarëve në qeverisje, nëpërmjet jetësimit të Marrëveshjes së Ohrit.
Në ditën e tij të parë, si kryetari i ri i Komitetit të Dhomës për Punët e Jashtme, ai u takua me një grup shqiptaro-amerikanësh nga Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi, për të diskutuar me ta pikëpamjet dhe aspiratat e tyre politike.
Në korrik, rrugës për në Prishtinë, ndaloi në Luginën e Preshevës, për t’u takuar me udhëheqës lokalë të komunitetit shqiptar në Serbi. Ai kërkoi nga ky komunitet prej kohësh i injoruar dhe harruar që t’ia shpjegonin shqetësimet dhe shpresat që kishin për të ardhmen e tyre politike.
Askush, ndonjëherë më parë, në historinë e gjatë të kombit shqiptar, nuk ka qenë kaq shumë i përfshirë, për një kohë kaq të gjatë dhe këtë nivel suksesi.
Ai është mbi gjithshka një njeri shumë i mirë dhe i përkushtuar ndaj familjes. Ai është miku im më i mirë në botë dhe ndjehem i bekuar që e kam njohur e kam punuar me të për 30 vjet.
Do të doja ta falenderoja sot kongresistin Engel për kontributin dhe përkushtimin e tij të madh për çështjen kombëtare shqiptare. Do t’i jemi përgjithmonë mirënjohës. Vitin që vjen, ai nuk do të jetë më anëtar i Kongresit, por do të vazhdojë të jetë, ashtu si edhe më parë, një Ambasador i madh i Popullit Shqiptar.
Zoti të bekoftë kongresisti Engel! Krenohemi me ju!
Harry Bajraktari është themelues dhe botues i gazetës Illyria (1991-1998), një drejtues i komunitetit shqiptaro-amerikan, filantrop dhe përfitues i shumë çmimeve, duke përfshirë Nderin e Urdhrit të Kombit nga Presidenti i Shqipërisë, Medaljen Presidenciale të Kosovës për Meritat & Bardhë Thirrja Presidenciale e Shtëpisë për Amimin e Shërbimit.
The Albanian nation will be forever grateful to honorable congressman Engel
By Harry Bajraktari
After 30 years as a member of the House of the Representatives, Eliot Engel will not return in his seat next year.
It is bad news for our community, for our Albanian nation, but also for his district, for New York, for the US Congress and the United States of America. He has been a champion of human rights, a great American and a distinguished legislator. As chair of the Foreign Affairs Committee, he was a great friend of freedom-loving people and democracy everywhere.
In his 30 years of service in US Congress, Engel was characterized first and foremost for his love for America. He also believed that a strong American leadership would make the world better and the American people safer. Throughout his career he showed support for Israel, Kosova, Albanian people, and all the people of the world that were denied a home and the right of self-determination.
His defeat in the last election is especially hard for Albanian-Americans who love him and were accustomed to reach out to him for help whenever our nation faced tough times.Yet, this should not be a moment of mourning, because in democracy all political careers are meant to end one day, but a moment in which we should celebrate and express pride for his extraordinary journey in politics and his historic help for Kosova and the Albanian nation.
Nearly 30 years ago, when Engel was just starting as a young congressman, I knocked on his office door in The Bronx, to tell him about the suffering of the people of Kosova. He was generous and welcoming to me and listened with patience and interest. It was a beginning of a great friendship between us. But, more importantly he became a friend of the Albanian community in the United States and a great advocate for freedom and democracy in the Albanian-inhabited lands in the Balkans.
In that time, few people knew about Kosova in Washington and US policy was clearly against independence. Engel was from the very beginning a strong believer in self-determination and never compromised when it came to the political status of Kosova. In that time, Kosovars were in his words, “the most oppressed people in Europe”. One of the people he worked early on with was US Senator Bob Dole, another great friend of our community and of the Albanian nation.
Congressman Engel advocated for the rights of Kosovars and he became passionate about the issue. He visited the country a few times while it was under yoke of the fascist regime of Slobodan Milosevic. In 1996, he raised the US flag in Prishtina during the opening ceremony of the USIA office, giving the people there hope and courage. He worked closely with all administrations to promote peace and freedom in the region.
In 1998, the Serbian military prevented him from entering Kosova. At the border, he called a press conference and said that Milosevic is not letting me enter Kosova today, but the day will come soon when Milosevic will be ousted from Kosova and then we will be the one preventing him from getting in.
His statement was prophetic. A year later Kosova was free and I had the honor to be in one of the first groups from the United States to visit my birthplace. I traveled with Eliot Engel, Anthony Athanas a number of good friends from NAAC. It was an emotional unforgettable journey.
Engel had advised closely President Clinton during the war in Kosovajust like he lobbied President George W Bush in favor of Kosova’s independence and was among the first guests of honor in the newest country of Europe in 2008.
I’m including here only a partial a list of activities from his long cooperation with the Albanian community in the United States, but his work is much more complex and voluminous.
Congressman Engel is founder and recurring leader of the Albanian Issues Caucus in US Congress, the most powerful political tool we ever had in Washington DC, from the time of NolianKonitza.
From early on, he became an open supporter of Kosova’s independence, often a lone voice in recognizing it as the only acceptable solution. He was among the first to greet Ibrahim Rugova in Washington DC, in 1991 and formed with him a life-long friendship. With his colleagues, he played a direct role in securing the first federal fund dedicated specifically for Kosova. The amount was 5 million dollars, but the value was priceless. It established officially the American engagement in Kosova.
In 1994, he chaired the first hearing, specifically dedicated to the issue of Kosova, in the House of Foreign Affairs Committee and partnered with Congressman Ben Gilman to press the Clinton Administration to more strongly support Kosova against Milosevic’s repression.
He traveled to Kosova in April 1993 and returned there again in July 1996, to inaugurate the opening of a USIA office in Kosova, popularly known the “American Office”. This was his project and it took years of lobbying and hard work.
He raised the American flag in Prishtina, in July 1996, and lifted the spirit of the people of Kosova in a time when many Albanians felt they had been left in the mercy of Milosevic after the excluding Dayton Agreement. I’ve heard Congressman Engel say many times that he considered this the first ‘US embassy’ in Kosova.
With his caucus colleagues, he pressed the Clinton Administration to condition the outer wall of sanctions on Belgrade upon the situation in Kosova. He worked hard to prevent the administration from designating the KLA as a terrorist organization, dealing a major blow to the Serbian propaganda and lobbying efforts.
The input by Congressman Engel was crucial, during in the process in which the Clinton Administration explored the alternatives to halt the ethnic cleansing in Kosova and strongly supported the military intervention in 1999. He led his colleagues in major debates and resolutions in the US Congress about the war.
After the liberation of Kosova, he joined us, in the first organized group of Albanian-Americans who entered the free but badly destroyed Kosova. We hugged and we cried as we entered the border for the first time, only a few weeks after the Serbian/Yugoslavian army had been defeated by NATO.
Since then, Engel has traveled to the Balkans almost every year and continued his work in the next decade by pressing the Bush Administration to recognize the independence of Kosova. And since independence, he has pressed country after country to recognize the young republic and to support Kosova’s bid to join international institutions, including the IMF, World Bank, FIFA, etc. He is still lobbying on our behalf with Interpol and UNESCO.
Following Kosova’s independence, he battled with another US government agency, the Millennium Challenge Program to secure the country’s right to compete for sizable amounts of assistance. In the last few years, Kosova was awarded $50 million to improve energy delivery and government transparency. And if all goes well, that number could well increase by tens of millions.
Nor is his work limited to Kosova. As the founder of the Albanian Issues Caucus, he dealt immediately with problems of the nascent democracy in Albania. He helped with the establishment of the Albanian American Enterprising Fund and has worked closely with every Albanian government in the last 27 years.
He lobbied hard for Albania to become a member or NATO and was personally invited by President W. Bush for the signing ceremony in Washington DC.
He has traveled frequently to Albania, as an election observer, or in fact-finding missions, and has met with all the political leaders of the country over the years.
Engel lobbied for President Sali Berisha to be invited to the White House in 1995 as well as for US assistance to Albania during and after 1997. In the middle of the crisis in 1997, as Albania was descending into civil war, he traveled to represent the United States in the negotiations led by former Chancellor Franz Vranitzky and helped achieve the political compromise that saved Albania. He worked afterwards to guarantee that the borders and the integrity of Albania would remain untouched.
Congressman Engel has worked over the years with Albanians of Montenegro and has visited Ulqin and Tuz. He has worked with their community leaders. He has been several times to (now) North Macedonia, where he has developed important working relationships with several Albanian leaders and helped press for greater Albanian involvement in the government through implementation of the Ohrid Agreement.
In his first day, as the new chairman of House Foreign Affairs Committee, he met with a group of Albanian-Americans from North Macedonia and Montenegro, to discuss their views and political aspirations.
In July 2019, on his way to Prishtina, he stopped in Presheva Valley, to meet leaders of the Albanian community in Serbia. Long overlooked and often forgotten, he asked the community to explain their concerns and expectations over about their political future.
On the 4th of July 2019, 23 years after he opened the first American Office in Prishtina, Kosova, he was back for the inauguration of the new US Embassy complex as the guest of honor. He cut the ribbon and spoke about the great friendship between our two nations.
No one, ever, in the long history of the Albanian nation, has been so deeply involved, for so long and with this rate of success.
He is above all a great human being and a great family man. He is my best friend in the world and I feel blessed to have known him and worked with him for 30 years.
I would like to thank Congressman Engel for his great contribution and dedication to the Albanian national cause. We shall be forever grateful to him. Next year, he may not be a congressman anymore, but he will remain a great Ambassador for the Albanian people.
God bless Congressman Engel! You made us proud!
Harry Bajraktari is founder and publisher of Illyria newspaper (1991-1998), an Albanian-American community leader, philanthropist and recipient of many awards, including the Honor of the Nation Order by the President of Albania, Kosova’s Presidential Medal for Merits & the White House Presidential Call to Service Award.
