Nga Dr. Zef MULAJ
Duke shikuar grafikun me tabelat llogaritese,qe jane bere per ndryshimet biologjike, siç i kam quajtur disekuilibrat biologjike te bimeve ne Alpet e shqiptare per faktorin njeri dhe natyre, del se eshte i ndryshem sipas ketyre faktoreve. Por ne mjaft raste perben edhe nje alarem te madh per disekuilibrin, qe po krijohet dhe ky eshte shume me i madh nga faktori njeri, i cili perben ndotjet, qe ai i sjelll ne kete disekuiliber dhe grumbullimi i bimeve mjekesore pa plane te kontrolluara teknikisht.
Kjo gje po çon deri ne zhdukjen e shume bimeve ne pergjithsi dhe ky eshte tashme nje problem, qe ka dale perballe Evropes me vite te tera dhe kohet e fundit ky alarem pasohet ne vendet e Ballkanit, ku po çojne ne zhdukjen e shume bimeve. Prandaj kjo shtron detyren para shoqerise dhe ligjeve te shteteve te ndryshme qe te disiplinojne vendet per menyren e grumbullimit te bimeve. Psh. ne Shqiperi po demtohen rende bime te tilla, si boronica, xherokulli, blini, luleshtrydhja, kamomili, trumza e shume te tjera.
Ne faktorin njeri bejne pjese dhe ndotjet e ndryshme, qe vine qe nga djegjet spontane e ndotjet tjera, qe po çojne ne nje disekuliber te rende jo vetem te bimesise ne teresi, por dhe po prishin ekuilibrin e natyres. Nje nga ndotjet jane ato kimike, mbeturinat, pasi dekompozimi i tyre nuk behet ne kushtet teknike dhe shume te tjera, si djegjet e karburanteve, qe eshte nje nga ndotjet me te rrezikshme, pas atyre te pesticideve. Kohet e fundit u jane shtuar dhe radiacionet elektromanjetike e atomike (keto te fundit ne Alpet tona jane me te pakta).
Pastaj vijne ndotjet natyrore, si ndyshimet klimatike dhe kafshet ne teresi, ku nje pjese krijon demtime masive. Po te shohim grafikun, kemi perqindjet e ketyre faktoreve, qe veprojne ne kete diskuiliber, i cili sjell ne qenjen tone nje disekuiliber biologjik e fiziologjik dhe qe reflektohet ne pergjigjet e thella te organizmave te gjalla, si ne nivelin imunitar. Me ndryshimin e tij, krijohen edhe gjenetikisht formacione te reja ne celulen e organizmit, gje qe kerkon nje pergjigje te re, per te cilen shume organizma mund te jene ne gjendje t’i pergjigjen mbrojtjes nga keto disekuilibra e dikush nuk eshte ne gjendje t’i pergjigjet ndryshimit.
Nga vezhgimet e herepashershme, qe nga viti 1988, verehet se disekuilibrat nuk jane shume te theksuara ne aspektin e demtimit biologjik nga natyra. Por me i theksuar eshte nga faktori njeri, ku grumbullimi i bimeve po çon ne nje alarem per mundesine e zhdukjes se specieve. Kjo ngjet mbasi nuk ka nje organizim te drejtuar teknik per mbrojtjen e tyre dhe, siç shihet ne grafik, llogaritjet statistikore jane rreth 20% e faktorit njeri, qe eshte procesi i grumbullimit. Ndersa ndotja nga faktori njeri eshte rreth 30%, qe perben rrezikun e dyte ne prishjen e ketij ekulibri biologjik natyror, ku me ndotje faktori njeri eshte shume i gjere. Ky perben nje rrezik te madh ne te ardhmen e jo vetem te bimesise ne natyre, por te biosferes ne pergjithesi. Permendim me te zakonshmet mbeturinat, djegjet e produkteve kimike e tjera. Ne faktorin natyre shihen se ndryshimet klimatike perbejne 15% te ketij disekuilibri, ku keto jane te ndryshme, ne periudha te ndryshme e stine te ndryshme. Keto ndryshime klimatike bejne qe nje pjese e tyre te pershtaten dhe te mbijetojne, me nje ndryshim brenda ne funksionet biologjike te bimes e keshtu me radhe dhe nje pjese tjeter bejne njekohesisht nje jete normale.
Ne faktorin natyre jane dhe kafshet, qe luajne nje rol demtues te prishjes se ndonje ekuilibri per ndonje bime te veçante. Ketu hyjne dhe semundjet, qe jane te shumta dhe te shpeshta, ne stine e periudha te ndryshme te vitit. Duke shikuar grafikun, del se kjo perben 10% te ketij disekuilibri.
Ne fund te fundit, keto disekuilibra te shkaktuara nga faktoret e siperthene, nuk bejne gje tjeter veçse sjellin nje varferim te perditshem ne kete sistem te rendesishem jetesor mbi bimesine dhe natyren. Duke e lidhur kete gje me Alpet e Tropojes, themi perseri qe edhe ne kete pike jemi deri tani vendi me i mire ne Ballkan dhe ne Evrope, por kete arritje duhet ta çojme me perpara.
(“Disekuilibrat biologjike ne natyre jane edhe nje shprehje e nje jete ne zhvillim, ndryshim e trasformim. Por faktorin njeri duhet ta komandojme qe ky zhvillim te jete pozitiv dhe jo shkatrrimtar. Shenjat jane negative, qe flasin per nje te ardhme te dyshimte te ekulibrit biologjik ne natyreE them kete gje per faktin se sot planeti eshte i ngakuar me nje peshe te madhe te faktorit njeri dhe ne vendet e tjera arrin deri 80% e disekuilibrit biologjik. Keshtu, frymemarrja jone do te kthehet ne nje trajte te re, e cila do te sjelle disekulibra edhe ne njeriun e ne kafshet dhe pastaj te shohim
