Bastardi

Kostas Dimitros kish qenë edhe ai gazetar si unë përpara se t’i futej punës së sigurimeve. Ndaj ndoshta prej delegacionit tonë tre vetësh, ku ishte edhe Ad Lesi dhe Rebeka Magjistari në atë vizitë në Athinë në fillim të pranverës së 92-shit, më zgjodhi pikërisht mua të më qerasë në një buzuk grek.
– Është gallatë. Unë kam qenë njëherë. Femrave që kërcejnë u hedhin karafila. Pastaj meshkujt kërcejnë duke thyer pjata. Do të kënaqesh, – tha Rebeka ndërsa unë s’dija si të justifikohesha nga përzgjedhja e Kostës. Të dy, ajo bashkë me Ad Lesin më shoqëruan deri tek sheshi “Omonia” i shndërruar me shpejtësi si vendtakimi për emigrantët shqiptare, ku unë kisha lënë të takoja Kostën, ndërsa vetë shkuan të gjenin hotelin “Pegaso”, ku do të çonin një kulaç me miell të bardhë situr dy herë, që nëna e një fqinje të Ad Lesit kishte gatuar me merak të madh për të bijën. E bija kish qenë kërcimtare në ansamblin “Migjeni” dhe në dyndjen e marsit të një viti më parë të emigrantëve drejt Greqisë kish ardhur këtu për të provuar talentin.
– Ma jep mua gjysmën e kulaçit se mos e takoj në buzuk. Ke ndonjë fotografi të saj, Ad Lesi? Si është?
– Si jot ëmë? – tha Ad Lesi i ngrirë në kostumin e tij ngjyrë kafe duke u larguar me Rebekën në një krah e me kulaçin e mbështjellë me gazetë nën sqetull në krahun tjetër.
Me Kostën muhabeti na ngjiti mirë. Kuptova se ai kishte kuriozitet të njihte mentalitetin e një njeriu të rritur në komunizëm. Pastaj të një fqinji. Unë greqisht dija të thoja vetëm një shprehje të përdorur nga Enver Hoxha me minoritarët në Dropull: “Ego o Enveris dhen ksero helenika! Tora kalla, po flas shqip!” E përdora gati si majmun këtë shprehje vend e pa vend sa herë në buzuk më afroheshin dhe më uleshin gati në gjunjët e mi vajza të reja zeshkane, gjysëm të zhveshura, dhe më flisnin greqisht.
– Ç’duan këto, mo Kosta? – i kërkoja ndihmë Kostës të më sqaronte anglisht.
Kosta bujar porosiste uzo për mua dhe koka kola për to e pastaj dukej i sqaronte se unë e kisha për herë të parë në buzuk dhe nuk i dija rregullat. Ato fusnin nën llastikun e çorapit tek lartësia e shalëve xhetonin që tregonte se kishin marrë një të qerasur, çka duket se tregonte kontributin e tyre në xhiron e lokalit atë mbrëmje, dhe largoheshin duke më buzëqeshur gjithë ëmbëlsi.
Muzika e buzukut i ftonte greçkat e bukura në valle njëra pas tjetrës dhe Kosta e unë, si gjithë burrat e lokalit, i hidhnim karafila të cilat, në fakt Kosta jo unë, i blinte vazhdimisht nga një grua e moshuar që me kanistër i shërbente dora-dorës.
Kosta mund të ishte tek të 50-at. Gati njëzet vjet më i madh se unë por me mua u soll si moshatar.
– Jam kurioz të di nëse është e vërtetë se ju shqiptarët e vrisni një njeri që iu shan nga nëna? – pyeti Kosta duke hedhur ngadalë nga shishja “Metaksa” uzo në gotën e tij. Pastaj mori sërish e shtoi ujë deri sa nga e tejdukshme uzoja u bë e bardhë.
– Edhe nga motra, – i thashë unë duke mos pranuar sërish që gotës sime të uzos t’i hidhte ujë. Ç’kuptim kish?! Ishte njëlloj sikur t’i hidhje rakisë ujë!
Ai pastaj nisi të më shpjegojë se sa të fuqishme ishin bërë tani në Greqi kompanitë e sigurimeve dhe unë po e ndiqja me shumë interes.
– Më të forta se bankat? – e pyeta.
– Më të forta. – tha ai. – Në 45-n bankat nuk kishin ku t’i çonin paratë dhe krijuan kompanitë e sigurimeve. Sigurimet shesin e blejnë frikën ndaj u bënë kaq të fuqishme sa…
– …tani kompanitë e sigurimeve nuk kanë ku t’i çojnë paratë e tyre dhe krijojnë banka. – i thashë unë me instinktin e mbylljes së fjalisë gazetareske i nisur më tepër nga fakti i ditur se njeriu frikacak është kudo në këtë botë.
– Tamam ashtu! – tha Kosta duke më rrahur shpatullat.
Në atë çast u dëgjua krisma e thyerjes së një pjate në dysheme. Pas një hopi të shkurtër edhe një tjetër. Hodha sytë nga mesi i lokalit. Një burrë mjekërhollë kish dalë në mes të sallës dhe kërcente me lëvizje të prera duke thyer nga një pjatë në çdo ndryshim të lëvizjes së këmbëve. Pjatat ia jepte dikush nga mbrapa. Burri ishte moshatari im. Kishte veshur një kostum të zi që ndriste. Në xhepin e sipërm të xhaketës nxirrte kokën një shami e bardhë. Unë i hodha një sy kostumit tim gri me dok nga të kombinatit “Mao Ce Dun” i Beratit që kisha bërë me mik tre vjet para shembjes së komunizmit dhe që e mbaja për më të mirin. “Këtu nuk më njeh njeri. Punë e madhe se kostumi stonon!”, – po thosha me vete ndërsa ndiqja valltarin që vazhdonte fillikat të kërcente e të thyente pjata. Solla në mend pjatat që na i sollën dhuratë për dasëm dhe që gruaja i mban në sirtar me kujdes të madh e i nxjerr vetëm kur vijnë njerëz. Ndryshe, për përditë, laj thaj pjatat plastike të Lushnjes.
“Po këta kanë mall e pasuri, mor vëlla! Këta janë shoqëri konsumi. Këta janë Perëndim. Mirëqenia e tyre i bëri njerëzit tanë që porsa kalimi i kufirit nuk quhej tradhti ndaj atdheut, që më parë dënohej me vite të tera burgu e deri me pushkatim, por tani thjesht kundravajtje e dënohej me një gjobë të papërfillshme, të rrezikonin jetën në borë malit të Gramozit për të ardhur këtu me mijëra e mijëra si mizë lisi. Shumica e ndërronin emrin dhe fenë e regjistroheshin si vorioepiriotë për të përfituar shtëpi, punë e shkollë për fëmijët. Jepnin dëshmi nga më absurdet tek ata që i regjistronin se kishin qenë e ishin vorioepiriotë denbabaden. Edhe vetë grekët e dinin se në thelb asgjë nuk ndryshonte tek ta dhe se sapo ata të ktheheshin në Shqipëri, do të bëheshin prapë nga Jorgo, Jani, Mariza e Kaljopi në Adem e Korab, Qefsere e Vaide”.
Këto po mendoja ndërsa vura re se fill pas thyerjes se çdo pjate valltari lëshonte një thirrje në greqisht në formë parulle dhe pastaj zgjaste dorën për pjatën e radhës. U bëra kurioz të mësoja ç’thoshte.
– Kosta, ç’thotë?
– Jetë të gjatë Greqisë! Kështu thotë. – tha Kosta që i vuri veshin fjalëve të burrit me flokë pis të zeza si mjekra, të xhelosura, lëpira e ngjitur pas kafkës. Unë mund të vija bast se i kish paruke.
“Jetë të gjatë Greqisë? Mirë thotë. Edhe unë po të isha grek kështu do të thoja. Greqia është nëna e tij”.
– Po tani? – e pyeta unë edhe më kurioz akoma, se mu duk sikur burri përmendi “Albania”.
Kosta s’foli.
Burri i përtheu dhe njëherë gjunjët dhe, tamam me sytë nga unë, theu pjatën e radhës me inat në dysheme, duke lëshuar sërish një thirrje të fortë e duke përmendur prapë “Albania” përzjerë në ca fjalë greqisht. Kosta këtë duhet të ma përkthente. Se s’bën këtë.
– Unë dëgjova qartë që ai përmendi Shqipërinë. Çfarë tha ai, Kosta?
Kosta sërish hezitoi të fliste.
– Kosta! Ai diçka tha për Shqipërinë, vendin tim. Çfarë tha, të lutem?
Kosta pa qejf më tha se burri kish thirrur: “Të bëfsha Shqipërinë!”
Unë u çova në këmbë si i xhindosur. Rrëmbeva shishen e uzos nga tavolina dhe bëra të sulem drejt valltarit. Kosta më tërhoqi fort nga xhaketa e më uli me vështirësi në karrige.
– Ç’bën? A je në vete? Vjen në çast policia.
– Do ta vras. Më fyeu keq. Më shau nga nëna, Kosta.
Kosta më kapi tek nyja e kollares e më shtrëngoi fort.
– Të shau nga nëna? E, po pastaj? Edhe ti shaje nga nëna!
– Ç’faj ka Greqia, Kosta. Pse ta shaj Greqinë?
-Jo ore, shaje nga nëna e tij. Shkoj unë dhe ia mësoj emrin e nënës, – tha Kosta duke u ngritur saora e u drejtua nga tavolina prej nga ishte çuar burri mjekërhollë e flokëlëpirë me xhel ngjitur pas kafkës, i cili vazhdonte të kërcente duke thyer pjata.
Kosta ia kërkoi emrin një shoku të tij që ngjante në veshje e flokë binjak me valltarin.
U kthye tek unë duke përsëritur anglisht të njëjtat fjalë.
– Kishte një emër të çuditshëm. Jo grek. Nënën ia quajnë Qefsere.
– Qefsere?! S’ka mundësi.
– Pse s’ka mundësi?
– Qefsere quajnë nënën time.
Greku Kosta më pa me qetësi. Ktheu pak uzo nga gota e tij dhe mu drejtua serioz:
– Atëherë, mos e shaj nga nëna. Shaje nga babai. Të shkoj t’i mësoj emrin e babait? – tha ai për mua jo pa ironi.

Shtator 2006
M’u kujtua sot ky tregim