Rajoni Svalbard i Norvegjisë është një zonë e lirë pa viza për këdo që dëshiron të jetojë aty. Por tensionet e luftës mes Rusisë dhe Ukrainës po e bëjnë rajonin të vështirë për të jetuar për shumë njerëz, dhe disa po largohen. Korrespondenti i Zërit të Amerikës, Henry Wilkins, njofton nga qyteti Barentsburg se ukrainasit janë detyruar të largohen nga ky rajon pas fillimit të agresionit rus në Ukrainë pasi e kanë gjetur vetën në konflikt me komunitetin rus.
Barentsburg-u është një qytet minatorësh të industrisë së qymyrit. Flamujt rusë dhe veprat e epokës sovjetike, si busti i Leninit, janë diçka e zakonshme në këtë zonë të Arktikut. Por qyteti Barentsburg ndodhet në Norvegji.
Barentsburg-u ndodhet në arkipelagun norvegjez të Svalbard-it, më shumë se 600 kilometra në veri të Norvegjisë kontinentale. Për shkak të statusit ligjor të pazakontë të pellgut ishullor, njerëz nga çdo vend i botës mund të vendosen aty. Pjesa më e madhe e rreth 400 banorëve të këtij qyteti janë rusë dhe ukrainas. Por kjo ndryshoi në vitin 2022, kur shumica e ukrainasve u larguan.
Ukrainasja Katerina Shabratska u largua nga Barentsburgu përpara agresionit rus në Ukrainë në vitin 2022. Tani ajo jeton në Longyearbyen, vendbanimi kryesor norvegjez në Svalbard. Shumë ukrainas u shpërngulën nga Barentsburgu në Longyearbyen pas fillimit të luftës në shkallë të gjerë.
“Viti 2022 ndryshoi gjithçka. Ukrainasit nuk donin të jetonin më atje, sepse kishte shumë probleme në vitin 2022. Rivaliteti ishte i ndjeshëm dhe nuk doja të flisja më me rusët”, thotë ukrainasja Katerina Shabratska.
Ajo thotë se tensionet në Barentsburg filluan përpara vitit 2022. Disa rusë dhe ukrainas ishin vendosur atje një vit më parë.
“Ata u shpërngulën në vitin 2021 sepse nuk ishte një situatë aq e mirë për shkak të Navalny-t”, thotë Katerina.
Politikani i opozitës ruse dhe aktivisti kundër korrupsionit, Alexey Navalny, u arrestua menjëherë u pasi u kthye në Moskë nga mërgimi në vitin 2021. Ai vdiq në shkurt në një burg të largët në Arktik.
Vendasit thonë se shumë njerëz në Barentsburg ishin mbështetës të zëshëm të opozitarit Navalny, ndërsa të tjerët ishin mbështetës të Putinit, çka shkaktoi rritjen e tensioneve.
Pjesëtarët e komunitetit rus në Longyearbyen i thanë Zërit të Amerikës se kanë frikë të flasin për situatën, pasi ende kanë familje në Rusi. Konsulli special rus në Barentsburg refuzoi një kërkesë të Zërit të Amerikës për intervistë.
Norvegjezët thonë se marrëdhëniet midis vendbanimeve norvegjeze dhe ruse në ishull kane qenë historikisht të mira, madje edhe gjatë Luftës së Ftohtë. Por kjo ndryshoi në vitin 2022, kur u ndërprenë ngjarjet e përbashkëta kulturore dhe lidhjet e biznesit midis qyteteve Barentsburg dhe Longyearbyen.
Zëri i Amerikës bisedoi me banorin e qytetit Longyearbyen, Ronny Brunvoll.
“Lufta e Ftohtë nuk ishte një betejë në shkallë të gjerë, me vrasje dhe shkatërrime. Ajo që shohim tani në Evropë nuk ka ndodhur gjatë Luftës së Ftohtë. Kjo luftë në shkallë të gjerë po shkakton viktima dhe po ndikon vërtet tek njerëzit këtu”.
Katerina Shabratska thotë se ajo dhe pjesa tjetër e komunitetit të rreth 40 ukrainasve në qytetin Longyearbyen bëjnë ç ‘është e mundur për të mbledhur para për të ndihmuar Ukrainën.
“Kemi organizuar dreka, darka, dhe një koncert të madh këtu. Dhe po punojmë së bashku”, thotë Katerina.
Traktati i Svalbardit, gati një shekull më parë, vendosi sovranitetin e Norvegjisë mbi këta ishuj në Arktik, duke mundësuar jetesën atje për të gjithë ata që duan, pa patur nevojë të pajisen me viza dhe duke ndaluar aktivitetin ushtarak.
Nuk ka patur armiqësi të hapura midis rusëve dhe ukrainasve në atë rajon. Por agresioni rus në Ukrainë ka shkaktuar tensione që i ngjasojnë në një farë mënyre Luftës së Ftohtë dhe një perde e re e hekurt është shfaqur midis dy komuniteteve që banojnë në Svalbard.