BE do të diskutojë për koncesionet për bujqësinë. A do të ketë më shumë para, më pak rregullim? Vendimet priten së shpejti.
Në rreth gjysmën e vendeve anëtare të BE-së ka pasur protesta dhe demonstrata të fermerëve kundër politikës bujqësore kombëtare dhe evropiane javët e fundit për arsye të ndryshme. Në Gjermani, fermerët janë të shqetësuar për uljen e planifikuar të subvencioneve për karburante. Në Poloni dhe vende të tjera të Evropës Lindore, fermerët po bllokojnë rrugët dhe pikat kufitare sepse duan të parandalojnë importet e lira nga Ukraina.
Lobi i fermerëve kërkon “të ardhura të mjaftueshme”
Shoqata evropiane e fermerëve COPA po bën thirrje për rregulla më pak të rrepta mjedisore, më pak burokraci në rregulloret komplekse të politikës bujqësore të BE-së dhe kushte më të mira në konkurrencën ndërkombëtare. Kjo është arsyeja pse lobistët e fermerëve refuzojnë marrëveshjen tregtare me shtetet Mercosur në Amerikën e Jugut, sepse kjo do të nënkuptonte më shumë konkurrencë për fermerët evropianë, thotë presidentja e shoqatës së fermerëve, Christiane Lambert, në një letër drejtuar Komisionit të BE-së.
“Disa muaj para zgjedhjeve që do të jenë vendimtare për të ardhmen e Evropës, fermerët presin (…) të vazhdojnë aktivitetin e tyre në kushte të pranueshme, me të ardhura të përshtatshme dhe me më pak barrë administrative”, shkruan Christiane Lambert.
Komisioni i BE-së shpall koncesione
Presidentja e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen tashmë ka reaguar dhe ka tërhequr një ligj të propozuar që do të përgjysmonte përdorimin e pesticideve në Evropë. Por kjo nuk mjafton për fermerët protestues në disa shtete. Ata duan më shumë përjashtime, më pak rregullore dhe paternalizëm nga Brukseli. Kryetarja e lëvizjes së fermerëve dhe qytetarëve në Holandë, Caroline van der Plas, ankohet se bujqësia nuk njihet dhe vlerësohet siç duhet.
“Njerëzit që prodhojnë ushqimin tonë të përditshëm diskreditohen si abuzues të kafshëve, helmues të tokës dhe keqbërës të mjedisit”, tha ajo për gazetën Financial Times. Të enjten, Komisioni i BE-së bëri propozime të reja për të zbutur protestat. Rregullat duhet të zbuten dhe të bëhen përjashtime për ta bërë më të lehtë marrjen e subvencioneve. Presioni “që ndihet aktualisht nga fermerët tanë punëtorë duhet të zbutet në mënyrë që të garantohet siguria ushqimore”, tha presidentja e Komisionit von der Leyen. “Thjeshtimi i politikës sonë bujqësore mbetet prioritet”.
Përfaqësimi i interesave të fermerëve në shtetet anëtare dhe në kryeqytetin e BE-së në Bruksel është me ndikim. Deputetët kristiandemokratë kanë mbajtur anën e fermerëve. Edhe socialistët tregojnë mirëkuptim të madh. Megjithatë, nuk duhet vepruar sikur rregullat, kundër të cilave fermerët ndonjëherë rebelohen, janë të gjitha të gabuara ekologjikisht ose se kanë ardhur nga parajsa, paralajmëroi politikania bujqësore e SPD, Maria Noichl në një debat në Parlamentin Evropian.
“Le të mbështesim fermerët! Le të shkojmë bashkë me ta në një kohë të vështirë të ndryshimeve klimatike,” tha Noichl në fjalën e saj. Ministrat e Bujqësisë dhe Parlamenti Evropian kanë miratuar së bashku strategjinë e ashtuquajtur “Nga fermat deri në pjatë”, e cila sjell shumë rregullore të reja për fermat.
Më pak fermerë, i njëjti prodhim
Mbrojtja e klimës, reduktimi i emetimeve dhe ndryshimet strukturore janë po ashtu të nevojshme në bujqësi. Nuk ka dyshim për këtë tek aktorët politikë në Bruksel. Por si duhet të organizohet siç duhet? Ndryshimet strukturore në bujqësinë evropiane janë duke u zhvilluar prej vitesh, pasi numri i fermave po zvogëlohet me shpejtësi. Që nga viti 2005, numri i fermave ka rënë me një të tretën në 9.2 milionë. Shumica e fermave janë biznese të vogla me vetëm një punëtor me orar të plotë. Megjithatë, sipërfaqja e kultivuar nuk ka rënë. Kjo do të thotë se ka më pak ferma, por ato ato po bëhen më të mëdha. Tkurrja e numrit të fermave nuk është domosdoshmërisht vetëm për ekonominë. Shumë fermerë të moshës së pensionit heqin dorë sepse mungojnë pasardhësit dhe fermerët e rinj. Meqë ra fjala, ato mbështeten nga subvencione speciale nga BE-ja.
Të ardhurat në Gjermani janë më të larta se kurrë
Bujqësia evropiane prodhon teprica të mëdha që eksportohen. Të ardhurat mesatare të fermerëve në Gjermani janë rritur ndjeshëm vitet e fundit, sipas statistikave të Ministrisë Federale të Bujqësisë. Inflacioni çoi në çmime më të larta për klientët e supermarketeve. Kostot e prodhimit janë rritur më pak. Një punëtor bujqësor në Gjermani fitoi të ardhura mesatare prej 43.000 euro në vitin 2022. Megjithatë, ato dallojnë nga vendi në vend në Bashkimin Evropian. Të ardhurat e fermerëve në Spanjë apo Rumani janë dukshëm më të ulëta. Të ardhurat e fermerëve në Holandë, të cilët po ashtu protestojnë, janë dukshëm më të larta.
Subvencionet për bujqësinë janë në thelb të BE-së
Bashkimi Evropian po shpenzon pak për bujqësinë. Politika bujqësore është thelbi i BE-së. Që nga viti 1962, vendimet në sektorin e bujqësisë janë marrë bashkërisht nga shtetet anëtare. Pjesa më e madhe e buxhetit të përbashkët, rreth një e treta, shkon për grante për fermerët dhe zhvillimin rural. Edhe pse bujqësia përbën vetëm 1.6 për qind të prodhimit ekonomik në BE, ajo merr rreth një të katërtën e të gjitha subvencioneve nga buxheti i rregullt. Në vitin 2022, 243 miliardë euro subvencione janë derdhur në të gjithë sektorët e ekonomisë. 57 miliardë shkuan në ferma.
Subvencionet e larta sigurojnë që çmimet e ushqimeve në BE të jenë relativisht të ulëta dhe të qëndrueshme. Nëse fermerët do të kalonin kostot e tyre aktuale të prodhimit pa subvencione, çmimet e ushqimeve do të rriteshin ndjeshëm, varësishtnga të korrat. Parandalimi i kësaj ishte dhe është qëllimi i deklaruar i politikës bujqësore të BE-së. Por instrumentet po ndryshojnë: 40 vjet më parë, Komisioni i BE-së bleu vetë gjalpin dhe qumështin për të mbajtur çmimet të qëndrueshme. Sot, fermerët marrin një subvencion për hektar tokë të kultivuar, si dhe subvencione për programet ekologjike, për ruajtjen e natyrës ose lënien mënjanë të tokës. Në vitin 2027, sistemi aktual i “Politikës së Përbashkët Bujqësore” (CAP) do të vihet sërish në provë.