Ankthi është një ndjenjë e përhapur dhe e pakëndshme që lidhet me frikën. Por ndërsa frika është një emocion që motivohet nga një kërcënim i qartë dhe real, ankthi është një emocion që ndodh pa një kërcënim të qartë ose domethënës për jetën. Ai ndodh kryesisht kur lindin probleme, dilema, situata të vështira dhe të rrezikshme si dhe vepron si një mekanizëm paralajmërues për të përgatitur personin që të përballet në mënyrën më të mirë të mundshme me këto situata që përjetohen si kërcënuese dhe të rastit.
Ankthi tek njerëzit mund të jetë në nivele normale aq shumë sa të na mobilizojë në jetën e përditshme ose të bëhet i tepruar dhe për rrjedhojë patologjik. Ndryshimet kanë të bëjnë kryesisht me intensitetin, kohëzgjatjen, frekuencën dhe efektin në funksionalitet. Ankthi është i ngjashëm me frikën, por ndryshon në atë që në frikë kërcënimi është zakonisht i qartë dhe i menjëhershëm. Megjithatë, ka situata ku për shkak të intensitetit, kohëzgjatjes ose mosfunksionimit të tij kthehet në një ankth patologjik. Kur bëhet i tepruar ose ndodh në situata që nuk duket se paraqesin rrezik apo kërcënim objektiv, atëherë personi sillet në mënyrë të gabuar dhe në shumicën e rasteve ka nevojë për ndihmë.
Shkaqet e ankthit:
Gjenet (trashëgimia) dhe ndikimi i mjedisit si ekspozimi ndaj ngjarjeve stresuese të zhvillimit (si për shembull humbja e prindërve, divorci) si dhe lidhja e pasigurt me prindërit (klima e pasigurisë, frika nga braktisja) ndërveprojnë dhe kontribuojnë në mënyrë të barabartë në ankth.
Simptomat e ankthit:
Simptomat e ankthit mund të shfaqen në shumë mënyra dhe për shum arsye siç janë:
- Provime të rëndësishme
- Çrregullime të gjumit
- Nervozizëm
- Vështirësi në përqëndrim
Diagnoza e Ankthit:
Diagnoza e ankthit bëhet nga një specialist, psikiatër ose psikolog klinik duke marrë parasysh kohëzgjatjen e simptomave, intensitetin e tyre dhe efektet e tyre në funksionimin e individit.
Çrregullimet kryesore të ankthit sipas sistemit të klasifikimit ICD-10, janë:
- Çrregullimet e ankthit (fobitë) që përfshijnë fobi specifike, agorafobi dhe fobi sociale
- Çrregullimet e panikut
- Çrregullim ankthi i përgjithësuar
- Çrregullim obsesiv-kompulsiv
- Çrregullimet që lidhen me stresin dhe traumën
Trajtimi i Çrregullimit të Ankthit:
Terapia e ankthit fokusohet në mjekim dhe psikoterapi që shpesh kombinohen. Zakonisht jepen antidepresivë dhe kohëzgjatja e mjekimit varet nga ashpërsia dhe kohëzgjatja e simptomave. Psikoterapitë e propozuara për trajtimin e çrregullimeve të ankthit janë terapia kognitive-sjellëse dhe psikodinamika. Psikoterapia kognitive-sjellëse është e shkurtër, e fokusuar në lehtësimin e simptomave dhe “trajnimin” e personit për të menaxhuar më mirë stresin e tij.
Për këtë qasje, qëllimi i trajtimit të çrregullimeve të ankthit është të ndihmojë njerëzit të njohin mënyrën e tyre jofunksionale të të menduarit, ta zëvendësojnë atë me një mënyrë të menduari më funksionale, realiste dhe t’i pajisin ata me strategji të zgjidhjes së problemeve për të reaguar në mënyrë më efektive në ngjarje dhe situata stresuese.
Ajo që mund të ndihmojë në reduktimin e stresit dhe përmirësimin e cilësisë së jetesës në baza ditore është një mënyrë jetese e ekuilibruar si ushtrimet, ushqimi i shëndetshëm, reduktimi i kafeinës, duhani, marrja e alkoolit si dhe gjumi dhe pushimi adekuat.
Për më tepër, praktikimi dhe përsëritja e teknikave të ndryshme të relaksimit si frymëmarrja diafragmatike dhe relaksimi i rregullt i muskujve mund të jenë të dobishëm dhe të bëhen automatike dhe stresuese. Është e rëndësishme për shëndetin tonë mendor të “dëgjojmë” trupin tonë dhe të identifikojmë në kohë shenjat dhe simptomat, edhe pse shumë herë vetëdija shkakton frikë. Sidomos në rast krize, qoftë ankthi, paniku apo histeria, është thelbësore të kërkoni ndihmë nga ekspertë të kualifikuar. Nuk ka një qasje të vetme ndaj stresit, por një qasje e individualizuar dhe e personalizuar i përshtatet çdo individi. /spitalicontonental.com /Limit.al