Mund të duket si një gabim pothuajse fëminor, por një numër befasues i të rriturve ngatërrojnë të majtën nga e djathta dhe shkencëtarët sapo kanë filluar të kuptojnë pse.
Sipas një studimi të fundit, rreth një në gjashtë persona luftojnë me dallimin se cila është dora e majtë dhe cila është e djathta. Edhe për ata që besojnë se nuk kanë probleme, shpërqendrimet si zhurma e ambientit ose nevoja për t’iu përgjigjur pyetjeve që nuk kanë lidhje, mund të pengojnë për zgjedhjen e duhur .
“Askush nuk e ka të vështirë të thotëpërpara dhe mbrapa, ose lart e poshtë”, thotë Ineke van der Ham, profesoreshë e neuropsikologjisë në Universitetin Leiden në Holandë. Por të dallosh të majtën nga e djathta është ndryshe, thotë ajo. “Është për shkak të simetrisë, dhe sepse kur kthehesh, është anasjelltas, dhe kjo e bën atë kaq konfuze”.
Diskriminimi majtas-djathtas është në fakt një proces mjaft kompleks, që kërkon kujtesën, gjuhën, përpunimin vizual dhe hapësinor dhe rrotullimin mendor. Në fakt, studiuesit sapo kanë filluar të kuptojnë saktësisht se çfarë po ndodh në trurin tonë kur ne e bëjmë atë – dhe pse është shumë më e lehtë për disa njerëz sesa të tjerët.
Hulumtimi i publikuar nga Van der Ham dhe kolegët e saj në vitin 2020 zbuloi se rreth 15% e njerëzve e vlerësojnë veten si të pamjaftueshëm kur bëhet fjalë për identifikimin e majtë dhe të djathtë . Pothuajse gjysma e katërqind pjesëmarrësve në studim thanë se përdorën një strategji të lidhur me dorën për të identifikuar se cila është ajo.
Sa më asimetrik të jetë trupi i dikujt – për shembull, për sa i përket preferencës së shkrimit të dorës – aq më lehtë e kanë të dallojnë majtas dhe djathtas
Studiuesit përdorën diçka të quajtur testi i diskriminimit Bergen djathtas-majtas për të gërmuar më thellë se si funksionojnë këto strategji. Pjesëmarrësit shikuan fotot e njerëzve me shkopinj me fytyrë ose larg tyre, me krahët në pozicione të ndryshme dhe duhej të identifikonin dorën e tyre të theksuar si të majtën ose të djathtën.
“Duket e thjeshtë, por është disi zhgënjyese nëse duhet t’i bëni njëqind nga këto sa më shpejt që të mundeni,” thotë Van der Ham.
Në eksperimentin e parë, pjesëmarrësit u ulën me duar në një tavolinë përpara tyre.
“Kishte një efekt shumë të qartë nga mënyra se si u pozicionua kjo figurë e vogël me shkop,” thotë Van der Ham. “Nëse po shikonit pjesën e pasme të kokës, kështu që ajo ishte në linjë me ju, njerëzit ishin shumë më të shpejtë dhe më të saktë.” Në mënyrë të ngjashme, kur personi me shkop ishte përballë pjesëmarrësit, por i kishte duart të kryqëzuara, kështu që dora e majtë ishte në të njëjtën anë me dorën e majtë të pjesëmarrësit, njerëzit prireshin të bënin më mirë.
“Kjo na tregon se trupi me të vërtetë është i përfshirë në këtë,” thotë Van der Ham. Pyetja tjetër ishte nëse pjesëmarrësit po përdornin shenja nga trupi i tyre në kohën e testit për të identifikuar majtas dhe djathtas, ose duke iu referuar një ideje të ruajtur të trupit të tyre.
Për t’iu përgjigjur kësaj, studiuesit përsëritën eksperimentin e tyre, por këtë herë testuan katër skenarë të ndryshëm: pjesëmarrësit u ulën me duart e tyre të kryqëzuara ose të pakryqëzuara në tavolinën përpara tyre, dhe i kishin duart ose të dukshme gjatë testit ose të mbuluar me pëlurë të zezë.
Por studiuesit zbuluan se asnjë nga këto ndryshime nuk ndikoi në performancën e testit. Me fjalë të tjera, pjesëmarrësit nuk kishin nevojë të shihnin duart e tyre në mënyrë që të përdornin trupin e tyre për të dalluar djathtas nga e majta.
“Trupat tanë janë si një element kyç në identifikimin e së majtës nga e djathta dhe e përdorim atë që ne të konsultohemi me përfaqësimin e trupit tonë siç e kemi në një mënyrë më statike”, përfunduan ekspertët.