Fjala “pension” nënkupton një fluks pagesash për sigurimin e tëardhurave që fillojnë kur një individ del në pension derisa tëshkëputet zinxhiri i jetës.
Sistemi i pensioneve është përcaktuar si skicë ose një përbërjekushtesh ligjore, monetare dhe financiare që përcakton rregullatdhe kriteret për funksionimin e tij, ku individët që kanë arriturmoshën e pensionit, marrin një pagesë që është rezultat ikontributeve që kanë derdhur në arkat e shtetit.
Shqipëria, si shumë vende komuniste, përballet me probleme tëshumta ekonomike, sociale që e pengojnë gjithnjë e më shumëzhvillimin e vendit në kuadrin e një ekonomie të lirë. Një ngakëto probleme është edhe sistemi i pensioneve.
Procesi i ndryshimit që ka kaluar Shqipëria, nga një sistem icentralizuar në një sistem i tregut të lirë si dhe miratimi isistemit të ri ka pasur dhe vazhdon të ketë vështirësi. Shumë ngakëto vështirësi krijojnë ndërlikime në proceset e vendimmarrjesdhe në zbatimin e reformave të ndryshme në aspektin ekonomik, social dhe politik.
Edhe pse sistemi i pensioneve në Shqipëri ka kaluar një sërëreformash të rëndësishme, këto reforma nuk mjaftojnë për tëshmangur një krizë në vitet e ardhshme nisur nga tendencatdemografike të popullsisë.
Varianti i propozuar nga Banka Botërore, futja e sistemit me shumë shtylla, aplikuar në shumë vende evropiane të cilat kanëarritur të shmangin problemin e plakjes së popullsisë, duken tëpërshtatshme për shumë dekada të tjera në vendin tonë.
Së pari, skema shqiptare e pensioneve nuk konsiderohet eqëndrueshme për shkak të normës së kontributit për punonjësit, e cila nuk mjafton për të mbuluar nevojat për pagesa pensionesh.
Sipas studimeve të ekpsertëve ekonomikë, qëndrueshmëriasociale dhe financiare e sistemit të pensioneve mbetet e pambrojtur. Ajo vuan nga një deficit i lartë që e bën atëfinanciarisht të ndaluar. Si rezultat, çdo qeveri që ka drejtuarvendin në këto kohë tranzicioni është vendosur në vështirësi dheështë detyruar të pranojë financimin e skemës nga buxheti ishtetit.
Së dyti, skema ofron përfitime më të ulëta për disa kategori. Mbështetja e pensionit nuk mjafton për të jetuar një jetë tëplotësuar me kushte dhe dinjitet specifik. Shuma e pensionit përshumicën e përfituesve është nën nivelin e duhur për tëpërmbushur nevojat bazë të jetës.
Së treti, skema karakterizohet nga theksimi i elementeve tëpadrejtësisë sepse disa grupe përfitojnë kontribute shumë të lartadhe kontribuojnë më pak se të tjerët. Për më tepër, edhe pse tëgjithë të moshuarit mbulohen nga skema falë punësimit të plotënë periudhën e komunizmit, një pjesë e madhe e popullsisë nëmoshë pune sot nuk është e siguruar për shkak të papunësisë dheinformalitetit të lartë në të njëjtën kohë. Papunësia është njëfaktor që ndikon sistemin e pensioneve sepse një i papunë nukarrin të mbulojë kontributet e tij.
Informaliteti është aspekt që cënon mirëfunksionimin e skemëssë pensioneve, sepse dikush që punon në mënyrë të paligjshme, nuk krijon fonde të mjaftueshme kontributesh për të mbështeturvitet e pensionit. Kjo ka përkeqësuar marrëdhëniet ndërmjetkontribuesve dhe përfituesve, duke krijuar një tendencë negative për të ardhmen, ku shumë të moshuar nuk do të arrijnë të marrinpension.
Në këtë mënyrë, sistemi shqiptar i pensioneve nuk është më nëgjendje të balancojë përshtatshmërinë e përfitimeve për tëpërballuar shpenzimet, aq më tepër kur kemi parasysh faktorin e plakjes së popullsisë.
Vlerësimet për projeksionet e popullsisë për të ardhmen tregojnëse numri i njerëzve në moshë madhore do të rritet gjithnjë e mëshumë krahasuar me një rënie më të madhe të numrit të tyre nëmoshë të re.
Pra, nga njëra anë kemi më pak financime nga kontribuesit nëskemë, nga ana tjetër ka më shumë njerëz që duhet të përfitojnëpension. Duke marrë në konsideratë pikat e lartpërmendura, është evidente se një nga mënyrat për të zgjidhur problemet e sjella nga skema e pensioneve është nëpërmjet miratimit dhepromovimit të përdorimit të skema private të pensioneve.
Në vendin tonë kjo skemë, si pasojë e shumë faktorëve, endenuk ka njohur zhvillimin e duhur duke vështirësuar mundësitëpër një ndikim të rëndësishëm në adresimin dhe zgjidhjen e problemit të qëndrueshmërisë së pensioneve.
Sfidat me të cilat po përballet skema aktuale e pensioneve
Mosha e daljes në pension për femrat dhe meshkujt
Përsa i përket femrave, rritja e moshës ka filluar nga 1 janari2015 dhe do të vazhdojë deri në 2056. Kjo rritje pritet të jetë 2 muaj çdo vit. Me rritjen graduale parashikohet që në vitin 2056, një femër do të dalë në pension në moshën 67 vjeç. Për meshkujtqë aktualisht dalin në pension në moshën 65, mendohet një tjetërplan për rritjen graduale të moshës së daljes në pension të tyre.
Deri në vitin 2032, për meshkujt përfitimi I pensionit të moshësnuk do të ndryshojë asnjë muaj. Në vitin 2033, një mashkull do të fillojë duke dalur në pension në moshën 65 vjeç e 1 muaj.
Kjo skemë do të vazhdojë deri në vitin 2056, kur një burrë duhettë jetë 67 vjeç për të marrë pensionin e pensionit. Pra, në vitin2056, mosha e daljes në pension do të barazohet si për meshkujtashtu edhe për femrat.
Vitet e Kontributeve
Me skemën ekzistuese, 35 vite sigurime shoqërore nevojiten sikontribute për përfitimin e plotë të pensionit ndërsa periudhaminimale për të siguruar pensionin është 15 vite.
Për të përfituar pensionin e plotë, një person përveç kriterit tëplotësimit të moshës, duhet të ketë 35 vite punë me sigurime tëpaguara. Nëse vitet e punës nuk plotësohen, atëherë personatnuk plotësojnë pension të plotë.
Të dhënat zyrtare tregojnë se nga viti në vit, pensionistët e rinjnuk arrijnë të përmbushin kriterin e viteve të punës.
Vitin e kaluar personat që dolën në pension kishin punuar me sigurime mesatarisht 28 vite ose 7 vite më pak, se kriteri ligjor35 vite për pension të plotë.
Plakja e popullësisë dhe tkurrja e popullsisë në moshë pune
Numri i të moshuarve në Shqipëri pritet të rritet më shumë se dyfish, në 25% në 2050. Tetë vite më parë, në vitin 2014, një nëtetë shqiptarë ishte mbi 65 vjeç, ndërsa në vitin 2050 pritet që dynë tetë shqiptarë do të jenë mbi këtë moshë.
Shqipëria, bashkë më disa vende të Europës Lindore është e ekspozuar nga fenomeni i plakjes së popullsisë që në vetvetesjell rënien e numrit të punonjësve dhe kontributeve në skemat epensioneve, por edhe nga informaliteti i lartë i punës qëgjithashtu përkeqëson deficitin.
Popullsia në moshë pune, e cila financon përfitimet për tëmoshuarit, po tkurret dita ditës. Shqipëria pritet të ketë njëtkurrje të popullsisë në moshë pune prej 14% në periudhën2010-2050.
Raporti Kontribues/Përfitues
Sipas audimit të zhvilluar nga Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSH) është vlerësuar se shkalla e zëvendësimit (pension mesatar/contribute mesatare) është shumë e ulët, duke nxiturinformalitetin në këtë drejtim.
Megjithëse niveli i kontributeve nuk ka ndryshuar për një kohëtë gjatë, paga minimale dhe maksimale që nga viti 2014 janërritur përkatësisht me rreth 65% dhe 45%, duke sjellur përpasojë që rritja e të ardhurave kontributeve të jetë kryesisht ngarritja e pagës.
Nga auditimi ka rezultuar se:
– mungon strategjia për zhvillimin e sistemit të sigurimeveshoqërore në periudhë afatmesme dhe afatgjatë;
– legjislacioni përkatës është shoqëruar me ndryshime të shumta(deri më tani 22 herë) pa arritur reformimin e sistemit dhezgjidhjen e problematikave të tij: financimi buxhetor ka ardhurduke u rritur nga viti në vit;
– ka një rritje të ngadaltë dhe të ulët të numrit të kontribuesve, dhe kjo kryesisht në sektorin publik, ndërsa është në ulje numri itë siguruarve të vetëpunësuar në bujqësi;
– ka tendencë në rritje numri i përfituesve (pensionistëve), duke e mbajtur shkallën e vartësisë së sistemit në nivele të ulëta 1kontribuues për 1.42 përfitues.
Pensioni i tavanit dhe i dyshemesë
Skema përcakton një pension dysheme, i cili synon të sigurojënjë minimum jetese, pavarësisht se sa është kontributi, ndërkohëqë pensioni tavan është hequr. Heqja e tavanit të pensionitmaksimal,pritet të ulë kontributin evazionit. Ai synon t’u lejojëindividëve mundësinë që të vendosin vetë shumën e pensionit qëduan të përfitojnë.
Në skemën e re, çdo vit pune njihet si 1%, me të cilin baza evlerësueshme është shumëfishuar, ku kjo i referohet pagavereale.
Për të përfituar pension të plotë pleqërie, sipas Ligjit tëSigurimeve duhen jo më pak se 35 vite sigurimi, për personat tëcilëve e drejta për pension u ka lindur deri më 31 Dhjetor 2014. Ky pension nuk mund të jetë më pak se 13,753 lekë në muaj, ndërsa pensioni maksimal nuk mund të jetë më shumë se dyfishii pensionit minimal ose 27,506 lekë.
Indeksimi i pensioneve
Në llogaritjen fillestare të pensioneve përdoren koeficientët eindeksimit. Koeficientët mund të konsiderohen si “faktorëinteresi”, përmes të cilëve një pagë shkon në kushtet e mëparshme ekonomike.
Indeksimi i pensioneve bëhet sipas procedurave dhe koeficienti I indeksimit në bazë të vlerësimit të vitit përkatës. Për tërillogaritur pensionin, baza e vlerësuar është rillogaritur.
Përveç pensioneve, qeveria indekson pagat çdo vit për efektin e llogaritjes së pensioneve.
Sipas raportimeve nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, stoku I borxhit për sigurimet e papaguara shoqërore arriti në17,7 miliardë (144 mln euro) në fund të vitit 2021 me njëzgjerim 4.1% në raport me fundin e vitit 2020.
Nga viti 2018 në vitin 2021, borxhi ndaj sigurimeve ështëzgjeruar me 3,9 miliardë lekë, rreth 28.8%. Detyrimet në këtë zëmjaft sensitiv, përveçse po rriten me shpejtësi, rrezikojnë të jenënjë plagë e thellë sociale në vitet në vijim, pasi do të privojëpunonjësit e sotëm nga pensioni i nesërm.
Nëse kjo shumë do të ishte derdhur në arkën e sigurimeveshoqërore, do të ishte e mjaftueshme për indeksimin epensioneve me inflacionin së paku për pesë vitet në vijim.
Numri i debitorëve dhe shuma e detyrimeve të papaguara ndajsigurimeve shoqërore po rritet ndjeshëm nga viti në vit.
Të ardhurat dhe shpenzimet
Të ardhurat nga kontributet shënuan rritje me 13.6 % në 2021 dhe shpenzimet u rritën me 10.5%, për rrjedhojë deficiti iskemës u thellua dhe subvencioni nga buxheti i shtetit u rrit.
Financimi i skemës publike të pensioneve nga buxheti i shtetitgjatë vitit 2021 ishte 53 miliardë lekë me një rritje vjetore 5%, sipas të dhënave nga Ministria e Financave.
Sipas auditimit të KLSH-së, krahasuar edhe me vendet e rajonit, vijon të ketë një nivel të ulët të të ardhurave nga kontributetshoqërore, në raport me prodhimin e brendshëm bruto (PBB) prej 5.4% në vitin 2021. Një numër i konsiderueshëm isubjekteve debitorë prej 103,628 njësi (kryesisht të biznesit tëvogël rreth 75%), si dhe ndryshimet e gjëra të ligjit në 2014 nuki kanë dhënë zgjidhje problematikave të skemës së sigurimeveshoqërore në vendin tonë, duke i shkaktuar pasoja kontribuesvenë përfitimin e pensioneve.
Në kushtet aktuale, KLSH-ja ka rekomanduar që Instituti iSigurimeve Shoqërore në bashkëpunim me Ministrinë e Financave dhe Ekonomisë të hartojë Strategjinë e zhvillimit tësistemit të Sigurimeve Shoqërore, me qëllim arritjen e konsolidimit të skemës, si dhe të mundësojë rritjen e performancës nëpërmjet një reforme të qëndrueshme që ipërgjigjet problematikave të sistemit të sigurimeve shoqërore.
Struktura e kontribuesve
Kontribuesit krysore të skemës së pensioneve janë firmat private me 47.3%, ndjekur nga ndërmarrjet buxhetore me 18.1% dhenga të vetëpunësuarit me 17.2%. Ata që kontribuojnë më pakjanë grupet vullnetare me 0.8%.
Struktura e Pensioneve urbane
Pensionet urbane në fund të vitit përbëhen kryesisht ngapensionet e pleqërisë me 81.2%, ndjekur nga pensionet e invaliditetit me 11%, si dhe pensionet familjare me 7.8%.
Detyrimet
Kontrolli i Lartë i Shtetit pas një inspektimi në skemën publiketë pensioneve gjeti se, rritja e detyrimeve në vitin 2020 ishte sa75% e deficitit të skemës së pensionit të qytetit me një zgjerim5%, në krahasim me vitin 2019.
Të dhënat tregojnë se 94% e detyrimeve ndaj ISSH-së zotërohennga sektori privat dhe kryesisht biznesi i madh me mbi 63% tëshumës dhe pjesa tjetër nga biznesi i vogël. Entet publikezotërojnë rreth 6% të totalit të detyrimeve.
Detyrimet e akumuluara, të cilat duhet të shkonin për llogari tëarkës së Sigurimeve Shoqërore kanë krijuar efekte negative tëshumëfishta. Në kushtet e mospagesës së sigurimeve, buxheti I shtetit duhet të subvencionojë nga taksat e përbashkëta skemën epensioneve për të kryer pagesat për përfituesit aktualë.
Alternativa, Fondet Private
Tregu i pensioneve vullnetare, me gjithë problematikën, paraqitet në fazën zhvillimore të tij.
Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare, nëfund të muajit shtator pak më shumë se 36 mijë shqiptarë ishintë anëtarësuar në këto fonde.
Fondet janë zgjeruar me afërsisht 900 anëtarë gjatë tremujorit tëtretë dhe me 2400 të tillë që nga fillimi i vitit.
Vlera neto e aseteve të tregut në fund të shtatorit arriti në 5.45 miliardë lekë ose rreth 46.5 milionë euro, në rritje me 19% qënga fillimi i vitit 2022.
Asetet e fondeve të pensionit janë të investuara të gjitha në bono dhe obligacione të qeverisë shqiptare.
Sipas vlerës së aseteve, fondi më i madh është Fondi iPensioneve Vullnetare SIGAL me 44.2% të tregut.
Fondet private të pensioneve janë promovuar kryesisht ngapunëdhënësit, në formën e skemave profesionale si benefite përpunonjësit, por në vitet e fundit ka një shtim të interesit edhe ngakontribues të pavarur individualë.
Kjo tregon një rritje të ndërgjegjësimit rreth nevojës për tëkrijuar një mbrojtje financiare në pleqëri dhe për të ulur varësinënga skema e detyrueshme bazë e sigurimeve shoqërore.
Parlamenti pritet të miratojë ligjin e ri për Fondet Private tëPensioneve, që synon të shtojë incentivat fiskale dhe t’i bëjëkëto fonde më tërheqëse për publikun. Ligji i ri pritet të rrisëpërjashtimin e kontributeve prej tatimit mbi të ardhurat deri nëvlerën e pagës minimale mujore, si për punëmarrësin, ashtu edhepër punëdhënësin. Vlera e kontributeve do të përjashtohet ngatatimi në momentin e përfitimit si dhe pensioni privat do tëtatohet vetëm për pjesën e kthimit nga investimi të kontributevetë akumuluara. Megjithatë, drejtuesit e fondeve mendojnë se e vetmja mënyrë për të masivizuar pjesëmarrjen e shqiptarëve nëkëto fonde do të ishte përfshirja e tyre si kolonë integrale e sistemit të detyrueshëm të pensioneve.
Sipas ekspertëve në Institutin e Sigurimeve Shoqërore, mosplotësimi i viteve të punës nga gjeneratat e reja tëpensionistëve është reflektim i problematikave të tranzicionit, siemigracioni dhe informaliteti në tregun e punës.
Vitet e fundit numri i emigrantëve që përfitojnë pension ështërritur. Duke qenë se shumica e tyre janë larguar në dekadën e parë të tranzicionit, ata arrijnë të plotësojnë kushtet vetëm përpërfitim të pensionit minimal me 15 vite të siguruara. Një pjesëe madhe e atyre që jetojnë në Shqipëri nuk arrijnë të përmbushinkërkesën ligjore për pension të plotë, për shkak se, shpesh kanëpunuar në informalitet dhe nuk i kanë paguar rregullishtsigurimet shoqërore.
Për këto arsye, pensionet e reja të pleqërisë vit pas viti po vijnëme ulje.
Të dhënat zyrtare të Institutit të Sigurimeve Shoqërore tregojnëse, pagesa mesatare për pensionet e reja që u lidhën në vitin2021 ishte 14,652 lekë, në rënie me 2.5% krahasuar me vitin2020.
Që nga aplikimi i reformës, periudha mesatare kontributive përpensionet e reja të pleqërisë ka pësuar rënie të ndjeshme. P.sh., në vitin 2015, pensionistët që dolën atë vit në pension kishinderdhur contribute afërisht për 32.3 vite pune, ndërsa ata që kanëdalë në pension në vitin 2020 kanë paguar kontribute për 29.4 vite pune, sipas të dhënave zyrtare nga instituti I SigurimeveShoqërore.
Në harkun e pesë viteve, mosha mesatare kontributive përpensionet e reja ka rënë afërisht me 5 vite. Shumica e sistemevetë sigurimit të pleqërisë sot janë të qeverisura në mënyre publikedhe paguajnë “përfitime të përcaktuara” në bazë të formulave qëbazohen në pagat e punonjësve, vitet e shërbimit etj. duke u financuar nga kontributet e të punësuarve aktualë, në bazë tësistemit PAYG. Këto sisteme ekzistuese, jo gjithnjë janë nëgjendje të mbrojnë në mënyrë të pranueshme pensionistët e sotëm, si dhe ata që do të moshohen në të ardhmen.
Gjetjet dhe Rekomandime:
● Sipas studimeve të ekpsertëve ekonomikë, qëndrueshmëriasociale dhe financiare e sistemit të pensioneve mbetet epambrojtur. Ajo vuan nga një deficit i lartë që e bën atëfinanciarisht të ndaluar.
● Skema ofron përfitime më të ulëta për disa kategori. Mbështetja e pensionit nuk mjafton për të jetuar një jetë tëplotësuar me kushte dhe dinjitet specifik. Shuma e pensionit përshumicën e përfituesve është nën nivelin e duhur për tëpërmbushur nevojat bazë të jetës.
● Të dhënat zyrtare tregojnë se nga viti në vit, pensionistët e rinjnuk arrijnë të përmbushin kriterin e viteve të punës. Vitin e kaluar personat që dolën në pension kishin punuar me sigurimemesatarisht 28 vite ose 7 vite më pak, se kriteri ligjor 35 vite përpension të plotë.
● Sipas raportimeve nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, stoku i borxhit për sigurimet e papaguara shoqërore arriti në17,7 miliardë (144 mln euro) në fund të vitit 2021 me njëzgjerim 4.1% në raport me fundin e vitit 2020. Nëse kjo shumëdo të ishte derdhur në arkën e sigurimeve shoqërore, do të ishtee mjaftueshme për indeksimin e pensioneve me inflacionin sëpaku për pesë vitet në vijim.
● Shpenzimet në vlerë për sigurimet shoqërore po rriten mëshpejt se të ardhurat nga sigurimet, ndërkohë që presionet përrritje të shpenzimeve në vitet në vijim po shtohen nga plakja e popullsisë. Gjatë periudhës 2010-2020, përfituesit në skemën e pensioneve u rritën me 22%, por ndërkohë pagesat e njëpensioni mesatar për një pensionist është në rënie.
● Në kushtet aktuale, KLSH-ja ka rekomanduar që Instituti I Sigurimeve Shoqërore në bashkëpunim me Ministrinë eFinancave dhe Ekonomisë të hartojë Strategjinë e zhvillimit tësistemit të sigurimeve shoqërore, me qëllim arritjen e konsolidimit të skemës, si dhe të mundësojë rritjen e performances nëpërmjet një reforme të qëndrueshme që ipërgjigjet problematikave të sistemit të sigurimeve shoqërore.
● Për të evituar këto probleme aktuale të skemës së pensionit,rekomandohet kalimi në sisteme të përziera që janë pjesërishtme kontribute të përcaktuara, të kapitalizuar dhe të administruarprivatisht, të koordinuara me sistemin me përfitime totalisht tëpërcaktuara PAYG dhe të administruara në mënyrë publike.
Kështu do të mund të arrijmë në një sistem me përbërje trekolonëshe.
• KOLONA E PARË, e detyrueshme, e administuar në mënyrëpublike dhe e financuar nga kontributet, që ka për qëllimrishpërndarjen. Kjo kolonë krijon një rrjet mbrojteje shoqërore, veçanërisht për të moshuarit, të ardhurat e të cilëve për të jetuarjanë të ulëta dhe quhet shkurtimisht PAYG.
• KOLONA E DYTË, pension nga punësimi, e administruarprivatisht dhe tërësisht e kapitalizuar, që mbulon objektivin e kursimeve. Ajo lidh përfitimet në mënyrë aktuale me kontributet, ku si në skemën me kontribute të përcaktuara, kjokolonë është totalisht e kapitalizuar dhe e administruar nëmënyrë konkuruese privatisht. Ndërtimi i kësaj kolone përbënnjë ndër pikat më të rëndësishme të reformave të ndërmarra nëfushën e sigurimeve shoqërore.
• KOLONA E TRETË, vullnetare për njerëzit që duan mëshumë përfitime financiare në pleqëri.
Edhe ekspertët e fushës janë shprehur vazhdimisht se nevojitenndërhyrje në sistemin e pensioneve dhe ofrimi i formavealternative midis sistemit shtetëror dhe atij privat, i cili do tëgjeneronte pensione më të larta për qytetarët.
I këtij mendimi është edhe Elvis Ponari, CEO i Fondit tëPensioneve Vullnetare SIGAL, njëherazi edhe Kryetar iShoqatës së Siguruesve të Jetës, Pensioneve dhe Fondeve tëInvestimeve.
“Në botë, në Europë. E ke edhe në Maqedoni. Ti do marrësh20% nga ISSH, 20% nga Kolona e Dytë, pension nga punësimiqë është një skemë suplementare dhe 20% nga Kolona e Tretëose Pensioni Vullnetar. Që kur të dalësh në pension të marrështë paktën 60% të pagës tënde të fundit”, shprehet ndër të tjeraPonari.
Sipas ekspertëve, vendet e zhvilluara, përfshi këtu një pjesë tërajonit të Ballkanit, e kanë zgjidhur problemin e pensioneve me një bashkëpunim shtet-privat, që nënkupton vënien në funksiontë Kolonës së Dytë.
Benefitet e “Kolonës së Dytë”
“Kolona e Dytë” ose pension nga punësimi siç e quajmë ne, nuk ndryshon asgjë. Qytetarët do vazhdojnë të paguajnë njëllojsiç bëjnë edhe tani. Vetëm se në këtë rast 3% që i hiqet skemësshtetërore (21,4%) paguhet në 4 Fondet e Pensionit Privat qëoperojnë në Shqipëri.
“Kolona e Dytë” ka efekt social pasi qytetarët do të kenë dypensione ose rroga në moshën e lënies së punës. Një nga skemashtetërore dhe një nga ajo private. Pra, kjo përkthehet në nivelemë të larta pensioni për çdo qytetar.
“Kolona e Dytë” ndihmon edhe luftën kundër evazionit pasiçdokush do të deklarojë pagën e plotë pasi do të kërkojë të marrëtë plotë edhe 3%-in e skemës private. Shumë qytetarë do tëduan të futen në skemë dhe kjo do të ulë automatikisht edhe“punësimin në të zezë”, siç e quajmë rëndom. Pra, ndihmonvendin ekonomisht dhe shtetin për të ulur informalitetin.
“Kolona e Dytë” ka efekt pozitiv për të gjithë shoqërinë pasiparatë tani janë investuar në obligacione shtetërore dhe nëseshteti shpenzon fitojmë të gjithë. Rritet besimi te shteti…
5 arsyet pse duhet të kemi një Fond Pensioni Vullnetar:
1- Kursimet rriten me interesa të larta
2- Pensioni vullnetar në bazë të kontributeve tuaja mud të jetëme i lartë se pensioni që do të merrni nga punësimi
3- Është i trashëgueshëm në rast fatkeqësie si humbja e jetës
4- Niveli jetesës rritet pasi ju do të keni 2 pensione, një ngapunësimi dhe një vullnetar.
5- Përfitimi fiskal pasi kontributet në fond nuk vlersohen si tëardhura personale, pra taksat që paguajmë përllogariten vetëmpër pjesën e mbetur të pagës bruto.
Mos prisni më! Vitet kalojnë shpejt dhe për të patur një moshë tëtretë sa më të qetë financiarisht, duhet menduar sa më herët.
Gjetjet në artikull janë pjesë e një studimi të Organizatës“Qëndresa Qytetare” dhe “National Endowment for Democracy” mbi skemën e pensioneve në Shqipëri, problematikat që e shoqërojnë dhe projeksionet për të ardhmen.