Nga Fritz RADOVANI:
ERNEST KOLIQI ISHTE 1 e, VETEM 1 !
Shkodrani intelektual Ernest Koliqi u le në Shkodër më 20 maj të vitit 1903. Ishte i biri i Shan Koliqit dhe i Ages së Cuk Simonit, nip i Parrucejve pra, me prejardhje nga familje shkodrane shumë në za. I ati ishte prej Lotajve të Shalës së Dukagjinit, të ramë prej sa vitësh në Shkoder.
E kur një nga Veriu mendon me shkrue per Ernest Koliqin, tue dijtë se Ky asht pinjollë i Fisit Cuk Simonit, asht mirë me u mendue tri herë përpara se me njye penden në bojë shkrimi ose me folë një fjalë per Ate.
Ernesti mbas mësimeve të para në Kolegjin Saverian të Jezuitëve, asht dergue nga i ati për me studjue n’ Itali në 1918. Ka studjue në Breshia dhe në Bergamo, ku fillon e boton poezitë e shkrimet e para italisht. Gjithnjë Ernest Koliqi ishte i lidhun me vendlindjen e vet Shqipni. Duhet theksue se ishte i njohun si personalitet i kulturuem dhe me kontribut Atdhetar.
Kur Italia fashiste pushtoi Shqipninë, ajo nuk u mjaftue me atë siperfaqe toksore që i kishte mbetë Shqipnisë mbas 1913, por zgjanoi pushtimin e vet edhe mbi Trojet tjera që i perkisninë Shqipnisë, tue zgjanue sundimin e saj edhe mbi Tokat Shqiptare ku ishin forcat ushtarake e policore të Mbretnisë jugosllave, e cila gjatë kohës së sundimit mbas vitit 1913 e deri në vitin 1941, nuk kishte lejue me u hapë asnjë shkollë shqipe po, as edhe me qarkullue në ata Troje të pakten një libër në gjuhën shqipe. Kush mësonte ilegalisht gjuhen Shqipe, burgosej e dënohej me shumë vite burg, e zhdukej kso bote.
Në Shtatorin e vitit 1941, asht Ernest Koliqi që perfiton nga momenti që u krijue nder ata Troje Shqiptare dhe, jo vetem, në Kosoven që nuk e njifte fare mundësinë e hapjes së SHKOLLAVE SHQIPE, po edhe në Mal të Zi e Meqedoni, Ai dergoi mbi 200 mësues nga Shqipnia e hapi Shkollat Shqipe.
Hapja e atyne qinda Shkollave Shqipe nga shkollat fillore e deri tek ato të mesmet, me mësues Shqiptarë, asht vepra me madhshtore humanitare dhe Atdhetare e Shkodranit Ernest Koliqi, i cili u mësoi të gjithve me folë dhe me shkrue në Gjuhen Shqipe, deri atë vit krejtësisht e braktisun atje. Pra, ishte një moment vendimtar per njohjen e Gjuhës së Nanës!
E po mos t’ ishte Shkodrani Ernest Koliqi, ato krahina as sot nuk do të dinin me shkrue as emnin e vet perveç shkronjave cirilike sllave.
Ishte pra, Ernest Koliqi dhe VETEM Ai, Atdhetari i Perjetshem, që hapi mbi ma shumë se 200 Shkolla Shqipe nder Trojet rreth Shqipnisë së 1913.
Nuk due të mohoj ndihmesat e At Gjergj Fishtes, Luigj Gurakuqit, Namik Ressulit, Karlo Gurakuqit dhe të sa atdhetarve tjerë, po Ernest Koliqi ishte dhe mbetet i pari intelektual Shqiptar që vuni në Atdhe bazat e Akademisë së Shkencave të Shqipnisë së sotme. As nuk kam nder mend me hapë asnjë debat me ato që kerkojnë me fshij Emnat e Nderuem të Veriut, per me ju kalue veprat e Tyne, “kujtdo” vetem jo, intelektual prej Shkodret dhe…
E ndonjeni që kerkon me zevendsue Emnin e Ernest Koliqit me Mustafa Krujen e ndonjë tjeter, gabon randë se: Kur Ernest Koliqi dergoi në fillim të Shtatorit 1941, mbi 200 Mësues per hapjen e Shkollave Shqipe në Kosovë, Mal të Zi e Maqedoni, Mustafa nuk kishte ardhë ende nga Viena e Austrisë. Ai ka ardhë në Shqipni në Dhjetorin e 1941, kur Shkollat ishin të hapuna.
Historia prêt që të korrigjohet, po jo të shemtohet e perçudnohet edhe ma zi se e ka shkallmue “Akademia Antishkencore e Shqipnisë së rilindur”, që me vështirsi merr frymë, në pellgun e fallsifikimeve.
Melbourne, 19 Maji 2022.