Siç dihet, pjesa finale, kolokfiale, suplementare, profesionale, intelektuale ose intelegjente e politikës së lartë ose diplomacisë, bëhen ose zhvillohen pas quintave ose kulisave të ndryshme. Gjegjësisht, pa prezencën e mediave ose opinionit të gjërë publik.
Pjesa tjetër ndërkaq, i takon skeqit, dramës ose teatrit.
Se këndejmi, duke i ruajtur, kultivuar, avansuar dhe afrimuar mardhëniet ose raportët e tyre me mediat e shkruara dhe elektronike, politikanët dhe diplomatët e kalifikuar, profesional, intelektual dhe intelegjent, i sigurojnë distancën dhe pavarësinë e tyre institucionale, intelektuale dhe profesionale së bashku me kohezionin, respektin dhe besimin e tyre global ose universal, gjegjësisht, individual ose kolektiv.
Politologët e specializuar dhe kompetent, e shohin dhe konsiderojnë krucial, jetik, ambivalent, ekuivavalent dhe polivalent, rolin, narrativin, fuksionin, misionin dhe institucionin e një diplomati (kryediplomati), politikani ose lideri të lartë intelektual, profesional dhe intelegjent në uljen e gjakrave ose tensionëve të ndryshme shtetrore, nacionale, politike ose ushtarake, si dhe në shtensionimin, përafrimin dhe moderimin e qëndrimeve, pikëpamjeve, konceptëve, përceptimëve dhe disonancave të ndryshme (kognitive, linguistike, teorike, taktike, strategjike etj.) në kohë krizash, acarimesh ose tensionësh të ndryshme ndërshtetrore, ndërnacionale, ndërkombtare etj.
Ka kohë që politikës së jashtme ose diplomacisë së SHBA-së
ose Perëndimit, sikur iu mungojnë si të thuash konceptët, definicionët, idetë, teoritë, vizionet, narrativat, elementët, instrumentët dhe komponentët e njohura suplementare, interaktive, interpolare, multipolare, strategjike, gjeopolitike, koherente, dinamike, lucide, subtile, sublime, relevante dhe
të tjera ndaj Rusisë, Kinës etj. E sidomos ndaj luftës dramatike ose apokaliptike në Ukrainë.
Kjo për shkak të reflektimëve, penetrimëve, influencave dhe interferimëve të ndryshme eksterne, eksplikative ose interaktive nga brenda dhe jashtë SHBA-së, Natos, UE-së ose Perëndimit në qasjen e tyre intelektuale, profesiinale, intelegjente ose strategjike ndaj politikës dhe diplomacisë globale ose ndërkombtare.
Dhe, jo në mungesë vlerash dhe kualitetësh të njohura shkencore, profesionale, intelektuale ose intelegjente të lidershpit amerikan ose perëndimor që kanë për qëllim ngritjen (projektimin), shquarjen, afirmimin dhe artikulimin e politikës dhe diplomacisë së kualifikuar, profesionale, kualitative, koherente, dinamike, kompetente, profesionale, intelegjente, intelektuale, shkencore ose akademike.
Jetojmë në shekullin ose epokën e re të drtitës, edukatës, kulturës, etikës, estetikës, moralit, integrimit, koperimit, emancipimit dhe disciplinës së njohur shkencore ose humaniste….
Ndaj, politologët ose shkencat politike, e konsiderojnë diplomacinë si njerën prej artëve ose disciplinave më të ngritura, më të avansuara, më të privilegjuara ose kompetente
për zhvillimin, evolucionin ose afirmimin e njohur kolokfial, kualitativë, kontemplativë, koherent dhe afirmativë të marëdhënieve ose raportëve të gjithëmbarëshme ndërshtetrore, ndërnacionale, ndërqeveritare, botërore ose ndërkombtare.
Me fjalë tjera, politika e jashtme ose diplimacia moderne dhe postmoderne, kanë njohur ose pësuar ndryshime, zgjerime, reforma ose transformime të thella esenciale ose substanciale edhe në fusha ose disciplina tjera politike, ushtarake, finansiare, tregtare, ekonomike, shkencore, akademike, pedagogjike, industriale, teknologjike etj.
Ndaj, edhe sloganet, recidivet ose metodat e njohura klasike, kuantitative, pllakative, ataviste, hegjemoniste, ekspanzioniste ose miltariste të politikës dhe diplomacisë “bipolare, bllokiste, paktiste, imperiale, borxheze, skllavopronare, feudaliste, absolutiste, kolonialiste, gjysëmkolonialiste”etj., të ngjajnë paradoksale, reaksionare dhe anakronike pë kohën dhe rendin e ri botëror.
Politika dhe diplomacia botërore, e sidomos ajo amerikane, duhet të lirohen (çlirohen) nga shablonet, klishetë, diktatët, interferimet, ultimatumet ose recidivet e ndryshme “urbi et orbi” ose “ultima ratio”-ndaj Rusisë, Kinës etj.
Presidenti Biden, Kancelari Scholz, Premieri Johnson, Presidenti Macron dhe lider të tjerë europerëndimor, janë figura dhe personalitete të trasha, të ngritura, relevante, intelegjente, intelektuale dhe akademike, me botë, vizion, moral, pedigre, narracion dhe kualitet të lartë profesional, politik dhe diplomatik, të cilët e dijnë se nuk mundën dhe nuk duhet mbajtur nën kontrollë, monopol, presion ose interceptim të vazhdueshëm Presidentin e Rusisë, Vladimir Putin ose homologun e tij kinez, Shi Xhin Pin etj.
Rusia dhe Kina, pos tjerash, janë fuqi (superfuqi) ushtarake, nukleare ose atomike, të cilat për shkak të prestigjit (autoritetit) dhe interesave të brendshme dhe të jashtme, siç po shihet, nuk i njohin dhe s’i pranojnë fare diktatët ose ultimatumët e ndryshme të SHBA-së ose dikujt tjetër.
Se këndejmi, në pajtim me konventat ose kodifikimet e njohura konzulare ose diplomatike të Vjenës me 1961 dhe 1964, si dhe në pajtim, sintoni, harmoni, kohezion, vokacion dhe rezonancë të plotë me ngjarjet dhe zhvillimët e sotme botërore ose ndërkombtare, politika e jashtme ose diplimacia në kuptimin e njohur kolokvial ose seminarik, është shkathtësi ose efikasitet intelektual dhe profesional i përzgjedhjes, modifimimit dhe moderimit (retorik ose oratorik) të fjalëve, termave ose shprehjeve të njohura shkencore, politike ose diplomatike për arritjen e qëllimëve ose interesave të larta individuale dhe kolektive, respektivisht, shtetrore, nacionale, politike, diplomatike, ushtarake, strategjike, ekonomike etj.
Ndaj, edhe kritika dhe filozofia e njohur politike dhe diplomatike, në kuptimin e terminologjisë së njohur çmuese ose vlerësuese, shohin me dyshim çdo levizje ose çdo gjë që largon nga ajo që mund të quhet studim ose analizë e mirëfillët shkencore ose politologjike. Kjo për faktin se ato kanë një dimension dhe karakter të gjërë konstelacional dhe multilateral.
Në këtë rrafsh, gjithashtu duhet të kemi parasysh aspektin e determinuar, ortodoks, autoritar ose totalitarist të mohimit dhe kundërshtimit të çdo llojë forme të emancipimit dhe socializimit (risocializimit) real ose dialektikë në kuader të ‘tregut global” të vlerave dhe kapitalit botërorë ose ndërkombtar.
Kjo mëse miri mund të vërehet në shtetet ose shoqëritë e ndryshme postmoderne ose neoliberaliste, ku e bukura, e dashura, e mençura, e vërteta, sublimja, relevantja dhe racionalja, bëhen konkubinë ose kurtizane të industrisë propagandistike, pushtetmbajtëse, politike ose diplomatike.
Mbase, kundërshtare të çfarëdollojë teorie dhe praktike që krijojnë vlera dhe sisteme moderne ose bashkohore.
Është teza e kulturës politike dhe diplomatike si ideologji shtetrore dhe nacionale, si kundërshare e rreptë, në shikim të parë-ndaj teorisë borxheze, skllavopronare, fedualiste, imperiale ose kolonialiste, me një tendencë të hetuehme ose tepër transparete, për t´u transformuar dhe imponuar si ideologji ose kauzalitet i lartë shtetror, nacional, ushtarak, historik, gjeografik, politik, diplomatik etj.
Në të kundërten, nuk mund të quhet diplomaci profesionale ose kompetente ajo kur, përballë gënjeshtrës së njohur ruse mbi Ukrainën, idealizohet, valorizohet, glorifikohet, rimohet dhe bëhet korrektuese gënjeshtra tjetër spekulative, ataviste ose anarkoteorike që e mbron, afirmon dhe justifikon të parën. E sidomos atëherë kur Kremlini zyrtar e quan Ukrainën si ‘djep të Rusisë” etj.
E dyta: Edhe Ukraina e cila për çastin ose momentin, ndodhët e sulmuar, invaduar ose okupuar ushtarakisht nga Rusia: Nuk duhet të sillët si Pandan ose Protektore e marëdhënieve ndërkombtare, duke i qortuar, akuzuar ose udhëzuar gjermanët, amerikanët dhe të tjerët për furnizmin (mosfurinizimin) e saj me armë të rënda ose supermoderne nga Perëndimi në luftën e saj ndaj Rusisë!
U morr vesh se në këtë frymë ekskursive dhe diskursive u ngrit dhe projektua edhe paktika diplomatike në Romën e Lashtë-Antike, kur zgjedhësve e zëdhënësve (nunti ose nunci) dhe deputetëve të zgjedhur (legati) filluan t’u ipeshin udhëzimet ose instruksionet e para politike ose diplomatike.
Metodat e Romës i mori dhe zbatoi edhe Bizanti sipas të së drejtës natyrore dhe historike mbi marëdhëniet ndërkombtare.
Ndërkaq, për shkak të ndryshimit të hartave të njohura shtetrore, nacionale, politike, gjeografike ose gjeopolitike, si dhe të rritjes ose zgjerimit të fushëveprimt politik, diplomatik, tregtarë dhe ekonomik në kontinentin e vjetër evropian dhe më gjërë: U fillua me aplikimin e arkivave dhe dokumentacionëve diplomatike si dhe të dërguarëve (dërgatave) ose atashimëve të ndryshme konzulare ose diplomatike në mes shtetëve (qytetëve), qeverive, mbretërive, perandorive ose principatave të ndryshme evopiane dhe të tjera në mesjetën e hershme dhe më vonë…
Kështu që përveç shtetëve të Mileti, Raguzës (Dubrovnikut), Venedikut, Milanos dhe Montovës: Edhe shtetët, mbretërite ose principatat tjera, filluan me ngritjen dhe atashimin e diplomatëve dhe përfaqësive të ndryshme konzulare ose diplomatike tek popujt (kombët) dhe shtetët e ndryshme.
Ndërkohë që ngritja, themelimi ose konstituimi i shtetëve moderne ose bashkohore, në menyrë eksplicite ose implicite i solli edhe ndryshimet ose reformat (restaurimet) ose transformimet e njohura konceptuale ose metodologjike edhe në planin konzullar ose diplomatik.
Kjo sidoms pas firmosjes së “Paqës së Vestfalisë” me 1648, si dhe Revolucionëve të njohura industriale dhe politike në Angli, Francë, SHBA-s, Gjermani, Itali etj.
Ndërkaq, me “Kongresin e Vjenës”(1815), su dhe me “Kongresin e Aachenit” me 1818, do filloi një etapë ose epokë e re në historinë e përgjithshme të politikës së jashtme ose diplomacisë botërore. Duke i nënkuptiar këtu edhe ngritjen ose themelimin e “Unionit Telegragik” me 1856, “Unionit Diplomatik” me 1874 dhe 1875, “Kongesin e Berlinit” me 1878 etj.
Përderisa, politikën dhe diplomacinë botërore të shekullit të kaluar (XX) do e karakterizojnë dy luftërat e mëdha botërore së bashku me ish “luftën e ftohtë” si dhe një mori ngjarjesh, procesësh dhe zhvillimët të tjera hektike, turbulente, cvilitëse, korpulente, robuste, sfiduese, agresive, eklektike dhe tepër dinamike.
Gjatë asaj (kësaj) periudhe do i kemi edhe “Traktatin e Versajës” me 1919, ngritjen ose themelimin e Lidhjes (Ligës) së Kombëve” me 192O, të OKB-s me 1945, “Paktit të Natos”, Unionit Europian”(UE-s), ish “Traktatit të Varshavës” etj.
Politika dhe diplomacia janë vazhdim i luftës me mjete ose metoda të tjera në kuptimin e asaj se në frontin e luftës, ju i shihni vetëm ushtarët ose luftëtarët e armatës (ushtrisë) kundërshtare ose armike dhe jo eprorët, komandantët ose strategët kryesor, ndërkaq, në fushën ose ‘frontin e luftës’ politike ose diplomatike, ju mund t´i shihni ose takoni vetëm udhëheqësit, komandantët ose strategët e ndryshëm ushtarak, politik ose diplomatik dhe jo armatën ose ushtrinë e tyre në prapavi.
Bota e sotme moderne ose bashkohore, nuk ka nevojë për të vërteta abstrakte, absolute, imagjinare ose fiktive, por vetëm për pyetje dhe të vërteta racionale dhe relative.
Për botën e sotme postmoderne ose ultrabashkohore, njeriu është vetëm një numër ose pamje e thjeshtë, i cili duhet të përputhet dhe përshtatet me gjithëçka, ose me çdo gjë!
Ndaj, diplomacia moderne ose bashkohore, parasegjithash njihet si afinitet, efikasitet ose shkollë e shkathtësisë që i rregullon parimet, motivet dhe arsyen për të jetuar ose mbijetuar në një “botë globale” ose “treg të përbashkët” të vlerave, resursëve, pasurisë dhe kapitalit të gjithëmbarëshem botërorë ose ndërkombtarë (kontinetal dhe interkontinetal).
E treta: Motivi, vullneti dhe guximi për të jetuar i lirë, i pavarur, sovran, integral dhe autonom në një botë të sunduar ose dominuar nga “dishepujt” ose “apostujtë” e ndryshëm të ‘mbretërisë së të keqës’, sipas Arthur Schopenahauerit, janë faktorët, indikatorët ose prediakatorët kryesorë që e mbushin, plotësojnë dhe dominojnë jetën e njerëzve të ditur, të guximshëm dhe liberatorë. Përderisa, frika, dyshimi dhe pesimizmi i përgjithshëm total ose absolut, si pezhorative ose një “alternativë solomonike” -ndaj nënshtrimit dhe robërisë së stisur ose kamufluar si liri, patjetër çojnë në konkluzionin ose përfundimin e njohur sipas të të cilit: të lirët, të diturit, të mençurit, të urtët, të pavarurit ose njerëzit sovran, autonom, integral, patriot dhe ekselent, e kanë idealin e jetës, çlirimit (lirisè) dhe përparimit të gjithëmbarëshem individual dhe kolektivë, ndërsa, të paditurit, të robëruarit dhe të sëmuarit e ndryshëm, e kanë “motivin” dhe”idealin” e vdekjes, nënshtrimit (skllavërimit) dhe shkatërrmit.
Ndonëse, me kalimin e vitëve ose me “ndërrimin e epokave”, njerëzit ose politikanët e ndryshëm ditorë ose periodikë, i tradhtojnë idhujt, miqtë, aleatët, liderët, partitë politike, ideologjitë politike ose ushtarake, konceptët e tyre, idealet ose vizionet e ndryshme shtetrore, nacionale, politike, diplomatike dhe të tjera, më një “epokë tjetër” më të re ose më aktuale…Ashtu siç e tradhton një burrë gruan e tij për një grua tjetër më të bukur dhe më të re ose anasjelltas.
Se këndejmi, çdo politikan ose diplomat, sipas H. Bergsonit, mendon ose reagon ndaj një politikani ose diplomati tjetër në kuptimin e asaj se liri, drejtëësi dhe barazi absolute nuk ka, por vetëm liri, drejtësi dhe barazi relative ose selektive.
Kjo për faktin se i madhi, i forti (i fuqishmi) i pushtetshmi, i pasuri dhe i stisuri ose sajuari, në shtetët ose “shoqëritë e larta” postkomuniste, neoliberaliste ose anarkoliberaliste si Rusia, Kina, Serbia etj.. gjithëmonë kanë të drejtë në mjetët ose metodat e tyre pushtuese, militariste, hegjemoniste, imperialiste, kolonialiste, ekspanzioniste etj.
Në dukje te parë, kjo është pra filozofia e mbjelljes së optimizmit të antropomorforizuar në iluzion ose utopi, ku qielli me yje, është lebroz.
Sidomos atëherë kur natyra ‘tretët’ ose shkrihet në mendjen dhe shpirtin e njeriut, objekti në subjekt dhe kështu me radhë…Kur natyra identifikohet me ‘procesin praktik dhe teorik të dëshirave, ndjenjave, instiktëve, epshëve ose orekseve iracionale dhe negative për t’i pushtuar (okupuar), sunduar, vrarë, zhdukur, masakruar ose shfarosur të tjerët në emër të kënaqësive, interesave, imagjinatave ose fantazive të ndryshme objektive dhe subjektive etj.
Në këtë ‘ritual’ ose ‘celebrimë të përbashkët’ të mendjes (koshiencës), shpirtit dhe nytyrës, është logjika ose koshienca e lartë njerëzore ajo që na flet ose udhërrefen vazhdimisht mbi “vullnetin për të jetuar” (wille zum leben).
Kështu që “fenomenët” e ndryshme natyrore dhe mbinatyrore, interferojnë dhe integrohen në vullnetin për të jetuar, që është thelbi i jetës dhe botës sonë.
Për Immanuel Kantin, vullneti për të jetuar, që në krye të herës është i njohur dhe identifikuar në vetëdijen (koshiencën) dhe ndërgjegjen tonë.
Gjithashtu besohej (besohet edhe sot) se ligji i shkakësisë që i rregullon fenomenet e ndryshme natyrore dhe mbinatyrore dhe parimi i arsyes që i shpjegon dhe pranon ato: Ishin (janë) ligje të përhershme dhe absolute. Respektivisht, “veritates aeternae” (të vërtetat e përjetshme).
Vullneti për të jetuar, sunduar (okupuar) ose dominuar, edhe pa të drejtat dhe meritat e njohura shkencore, humaniste, historike, gjeografike, intelektuale, profesionale, mentale (psikologjike), fetare, kulturore, historike, gjeografike, nacionale, etnike etj., na vë në gjumë dhe kur jemi zgjuar, dhe na vë në levizje edhe kur jemi të fjetur ose në gjumë dhe agoni të thellë.
Ndaj, edhe ndarja dhe thellimi i dy sferave të njohura filozofike, sferës racionale, të kufizuar nga parimi i arsyes, dhe asaj iracionale, të pakufizuar nga vullnetit për të jetuar, sunduar ose dominuar, shënon mbizotërimin e qartë të së dytës mbi të parën. Sidomos atëherë kur vullneti bëhet pasion dhe fiksion abstrakt dhe absolut, apo pavetèdije individuale dhe kolektive.
E katerta: E vërteta, diskrecioni, konfidencialiteti, relevanca dhe serioziteti i objektit, janë bazat ose themelët kryesore të njohjes, identifikimit dhe kuptimit të funksionit dhe rëndësisë së subjektit dhe jo neorealizmi disfunksional ose anarkoteorik.
Filozofët ose përfaqësuesit eminent të shkollës amerikane të emprizmit logjik (logjikës empirike) si Chomsky, Malcolm, Church, Mc. Quine, Nelson, Pap, Putnan, Searle, Kripke dhe të tjerë, në kuader të filozofisë analitike amerikane: Janë në favor të ndryshimit (substituuimit) dhe zëvendësimit determinant dhe paradigmatik të filozofisë spekulative, abstrakte ose skematike me studimet dhe analizat e thella esenciale ose substanciale të problemëve ose fenomenëve të ndryshme shoqërore, qytetare, fetare, kulturore, jetësore ose ekzistencialiste, të mbështetura ose bazuara në kuptimin ose saktësinë e njohur shkencore, logjike dhe gjuhësore (linguistike) ose terminologjike.
Ndonëse, pa i harruar në këtë kontekst të suspektshëm ose dubioz edhe epistemologjinë revolucionare së bashku me logjikën e zbulimit shkencor, si dhe strukturën e njohur shkencore dhe humaniste të revolucionëve të njohura poltike, ushtatake, shkencore, industriale ose ekonomike-përballë kaosit dhe anarkisë së njohur fetare, kulturore, klasore, sociale, politike ose ushtarake. (lëxo “epistemologjinë revolucionare” të Thomas Kuhnit, Paul Feyerabendit, H. Putnamit etj.)
Filozofia e njohur amerikane, nën ndikikim ose influencën e thesarit ose trashegimisë së përgjithshme mendore, intelektuale, fetare, kulturore, filozofike, transcendentale dhe metafizike të kontinenit të vjetër europian (sidomos atij anglo-sakson), respektivisht të metafizikës së mendimit, moralit dhe religjionit të njohur kalvinisto-puritanist: I vuri bazat ose themelët e para të filozofisë realiste dhe idealiste, nga narrativi dhe paradigmat e së cilës, lindën, u zhvilluan dhe afirmuan mepastaj edhe etika dhe metafizika e njohur materiale ose materialiste së bashku me ekzistencializmin, deizmin (deistikën) dhe teizmin (theistikën), transcendentalizmin dhe të të ashtuquajturin “kantizmin dhe hegelianizmin e njohur amerikan” të përfaqësuar dhe prezantuar (reprezentuar) nga William Ellery Chaning, R. W. Emerson, Frederik H. Hedge, Margaret Füller dhe H. D. Thoreau etj., nga Shkolla e njohur filozofike e Saint Lousit në SHBA-s.
Ndërkohë që transcendentalistët e njohur amerikan, asokohe do të angazhohën për një bindje, besim dhe mendim të lirë, të pavarur, sovran, autonom ose autentik, si dhe për një kristianizëm antidogmatik, antidemagogjik etj. (lëxo broshurat ose revistat e asokohëshme shkencore ose filozofike si “Journal of Speculative Philosophy”, “Philosophical Review” etj.) i cili do triumfonte në vitët e njëzeta dhe tredhjeta të shekullit të kaluar, me rastin e shpërnguljes ose emigrimit masiv të shumë dijetarëve ose filozofëve të njohur gjerman në SHBA-s (Farber, Schütze, Gurwitsch etj..
Me ç’rast, krahas kantizmit dhe hegelianizmit, do të shquhët dhe afirmohët dukshëm edhe “fenomenologjia” e Husserlit së bashku me idealizmin transcendentalsist dhe materializmin kritik, biehorvial, dialektik ose ekzistencialist.
U kuptua se kritika dhe filozofia e njohur amerikane, në kuptimin e terminologjisë së njohur çmuese ose vlerësuese, shohin me dyshim çdo levizje ose çdo gjë që largon nga ajo që mund të quhet studim ose analizë e mirëfillët shkencore ose metodologjike.
Kjo mbase, është edhe një dëshmi tjetër se tabloja ose gama e gjërë e influencave, ndikimëve, reflektimëve, interferimëve dhe referimëve të ndryshme eksterne ose eksplikative në kritikën dhe filozofinë e njohur amerikane, kanë një dimension dhe karakter të gjërë konstelacional dhe multilateral. Duhet gjetur formën dhe menyrën e duhur, konkrete ose adekuate, për t’ua bashkëngjitur kërkesave dhe nevojave sociale ose ekzistencialiste, edhe vlerat, parimet, postulatet dhe aspiratat e njohura shkencore ose humaniste.
Kjo për faktin se kultura është frytë i arsyes dhe ndërgjegjës së lartë njerëzore ose qytetare, ndërkaq, arsyeja, vetèdija, edukata dhe kultura e njohur njerëzore ose qytetare, janë frytë dhe konstruksion historik i shoqërisë së lartë njerëzore (qytetare), kulturore, sociale, ekonomike, industriake, teknologjike etj.
E sidomos aty ku njerëzit e politikës ose diplomaisë, janë të mbrojtur ose imunizuar nga patologjia, gjegjësisht, nga analizat, ekzaminimët ose anamnezat e thella mentale (psikopatologjike), ligjore, morale, kadrovike, psikoizike, sociale, intelektuale, profesionale, intelegjente etj.
Triumfi i vërtetë i arsyes, ndërgjegjës, edukatës dhe kulturës së lartë, sipas Voletrit, është ai që iu udhëzon për të vazhduar rrugën me të tjerët.
U mor vesh se në pejsazhin, mozaikun ose panoramën e luftëtarëve të ndryshme pushtuese, imperiale ose kolonialiste: Edhe përkunder petkut, imazhit, mesazhit, solemnitetit, funebralitetit ose homazhit të saj trishtues ose funeral: Vdekja, rënja, heroizmi ose sakrifica e njohur në fushën e nderit ose altarin e lirisë, janë ajo drita tjetër e jetës që i bën njerëzit ose popujt, të përjetshëm ose të pavdekshëm.
Ukrainasit, në anën e tyre, pos tjerash e kanë të drejtën e njohur hyjnore, natyre, antropohistorike, antropogjeografike, antropobiologjike, antropokulturore dhe antropolitike.
