Veprimi në dukje miqësor ndaj mjedisit i Pekinit mund të përmirësojë disa ura midis Kinës dhe BE, thonë analistët, pasi marrëdhëniet midis të dy palëve janë përkeqësuar që nga fillimi i vitit 2020.
Qeveria kineze bëri javën e kaluar njoftimin e papritur se do të ndalojë ndërtimin e termocentraleve me qymyr jashtë vendit, një vendim që mund të përshëndetet në Bashkimin Evropian gjithnjë e më të ndërgjegjshëm për mjedisin.
Premtimi u bë nga Presidenti kinez Xi Jinping në një fjalim të regjistruar paraprakisht në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, megjithëse ai dha pak detaje dhe mbeten pyetje nëse ai donte të thoshte se Kina do të ndërpriste financimin e termocentraleve me qymyr jashtë shtetit ose thjesht do të ndalonte ndërtimin e tyre, një premtim shumë më pak mbresëlënës.
Koreja e Jugut dhe Japonia thanë në fillim të këtij viti se do të ndalonin financimin e termocentraleve me qymyr jashtë vendit, dhe me Kinën, tre vendet aziatike përbëjnë 95% të të gjithë financimit të huaj për termocentralet me qymyr në të gjithë botën, sipas një raporti të Universitetit Georgetown.
Në të kaluarën, Pekini ishte zotuar të ndërpriste prodhimin e qymyrit deri në vitin 2030, por vitin e kaluar ai vuri në linjë 38.4 gigawat energji të re me qymyr brenda vendit, tre herë më shumë se pjesa tjetër e botës.
Tensionet BE-Kinë
Premtimi në dukje i ndërgjegjshëm ekologjik i Pekinit mund të përmirësojë disa ura midis Kinës dhe BE-së, thonë analistët. Marrëdhëniet janë përkeqësuar që nga fillimi i vitit 2020, për shkak të qëndrimit të Kinës ndaj të drejtave të njeriut, veprimeve të Kinës në fazat e hershme të pandemisë COVID-19 dhe synimeve gjithnjë e më demonstrative të politikës së jashtme.
Tensionet arritën kulmin në mars të këtij viti, kur BE vendosi sanksione ekonomike ndaj katër zyrtarëve kinezë në provincën Xinjiang, ku autoritetet komuniste akuzohen për abuzime masive të të drejtave të njeriut kundër popullsisë myslimane Ujgur.
Disa orë më vonë, Pekini u përgjigj duke vendosur sanksione kundër disa politikanë evropianë dhe qendra kërkimore rajonale.
Më pas, Komisioni Evropian ndaloi ratifikimin e një marrëveshjeje investimesh, për të cilën BE kishte rënë dakord me Kinën pas shumë diskutimesh dhjetorin e kaluar.
“Që nga shembja e marrëveshjes së investimeve BE-Kinë në fillim të këtij viti, zyrtarët evropianë kanë kërkuar me dëshpërim mënyra për t’u riangazhuar me Pekinin,” thotë Noah Barkin, një ekspert për marrëdhëniet Evropë-Kinë në grupin kërkimor amerikan Rhodium.
“Premtimi i Xi-së për qymyrin do të përforcojë pikëpamjen se klima është një zonë ku bashkëpunimi është ende i mundur,” shtoi ai.
Sidoqoftë, mbetet e paqartë nëse Kina është zotuar të ndalojë financimin e ndërtimit të termocentraleve me qymyr jashtë vendit ose thjesht të ndalojë ndërtimin e tyre jashtë shtetit.
Zhao Lijian, një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme kineze, iu shmang pyetjes në një konferencë shtypi javën e kaluar, duke i drejtuar gazetarët te një deklaratë e bërë nga Presidenti Xi se Pekini “nuk do të ndërtojë projekte të reja të energjisë me qymyr jashtë vendit”.
Por komentet e bëra nga zyrtarë të lartë të BE sugjerojnë se ata mendojnë se Xi nënkuptonte financimin. “Lajm i shkëlqyer…që Kina i bashkohet BE dhe të tjerëve për t’i dhënë fund financimit të qymyrit jashtë vendit,” shkroi në Twitter zëvendëspresidenti i Komisionit Evropian Frans Timmermans më 22 shtator.
Ndikimi i Kinës në mjedis është i ndjeshëm
Megjithatë, nuk është e qartë se çfarë do të thotë njoftimi i Pekinit për marrëdhëniet BE-Kinë.
“Djalli është në detaje,” tha Bonnie Glaser, drejtore e Programit të Azisë në Fondin Gjerman Marshall. Nëse Kina ndalon financimin prej saj të termocentraleve me qymyr përmes Iniciativës së saj Brez dhe Rrugë, një plan investimi global prej shumë miliarda dollarësh, “do të mirëpritet” nga BE, tha Glaser.
“Por kjo nuk do të eleminojë shqetësimet evropiane për shumë çështje të tjera të tilla si të drejtat e njeriut të Kinës dhe politikat grabitqare tregtare,” shtoi ajo.
Ky veprim mund të përmirësojë imazhin e Pekinit në publikun evropian. Ndikimi i Kinës në mjedisin global është një nga çështjet e perceptuara më negativisht nga evropianët, opinioni i të cilëve për Kinën është përkeqësuar që nga fillimi i vitit 2020, sipas një studimi të opinionit publik nga Sinophone Borderlands, një projekt në Universitetin Palacky Olomouc në Republikën Çeke.
Richard Q. Turcsanyi, i cili është studiuesi kryesor i sondazhit të botuar këtë vit, e përshkroi zotimin e Kinës si një veprim taktik dhe të zgjuar.
“Ka shumë aspekte të tjera të ndërveprimeve të Kinës me BE, që perceptohen negativisht, të tilla si të drejtat e njeriut dhe qeverisja. Natyrisht, Partia Komuniste Kineze nuk dëshiron t’i trajtojë ato gjëra,” tha ai.
Sidoqoftë, ndikimi i Kinës në mjedisin global nuk ndikon në pozitën politike të PKK në vend, por ka potencial për të përmirësuar reputacionin e saj jashtë vendit, shtoi ai.
Kërkesat në rritje të mjedisit
BE po rrit gjithnjë e më shumë kërkesat e tij për mjedisin, jo vetëm për agjendën e tij rajonale, por edhe për bashkëpunimin e tij me pjesën tjetër të botës.
Fondet për shtetet anëtare tani kanë më shumë kushte për politikat e gjelbra, ndërsa BE po konsideron gjithashtu rishikimin e skemës së saj të privilegjeve tregtare globale për vendet në zhvillim në vitin 2024 për të integruar kushtet për veprimin e klimës.
“Koha, përballë tendosjeve të reja në marrëdhëniet transatlantike për marrëveshjen e nëndetëseve me Australinë, ishte e qëlluar nga pikëpamja e Pekinit,” tha Barkin, duke iu referuar aleancës së re midis SHBA, Britanisë së Madhe dhe Australisë të shpallur këtë muaj, që ka mbjellë ndarje midis vendeve evropiane dhe SHBA.