Shtetet e Bashkuara kanë shprehur shqetësim për “përshkallëzimin e retorikës” në Mal të Zi në prag të ceremonisë së marrjes së detyrës së mitropolitit të Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi, Joanikije.
SHBA-ja u bëri thirrje gjitha palëve që të punojnë për të qetësuar tensionet.
“Ne inkurajojmë autoritetet malazeze dhe Mitropolinë e Kishës Ortodokse Serbe që të bashkëpunojnë ngushtë dhe mbi të gjitha të garantojnë sigurinë e qytetarëve”, ka thënë një zëdhënës i Departamentit të Shtetit për Zërin e Amerikës.
Kisha Ortodokse Serbe ka njoftuar se marrja e detyrës nga ana e Joanikijes do të bëhet më 5 shtator në Cetinje. Aty pritet të marrin pjesë patriarku i Kishës Ortodokse Serbe Porfirije dhe priftërinj të tjerë të lartë.
Mirëpo kjo ceremoni kundërshtohet nga Komuna e Cetinjës, disa organizata malazeze dhe Partia Demokratike e Socialistëve e udhëhequr nga presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq.
Një protestë u mbajt më 22 gusht ku u kërkua që ceremonia e kurorëzimit të Joanikijes në Cetinje të konsiderohet si një “akt pushtues”.
Departamenti i Shtetit vlerëson gjithashtu se Mali i Zi është i “njohur për një kohë të gjatë si një vend i tolerant” dhe se të gjithë “qytetarët duhet të kryejnë pjesën e tyre të obligimeve për të respektuar këtë traditë krenare”.
“Ne u bëjmë thirrje të gjithëve, qytetarëve, udhëheqësve politikë dhe fetarë, të punojnë në qetësimin e tensioneve”, tha një zëdhënës i Departamentit të Shtetit.
“Shtetet e Bashkuara mbështesin lirinë fetare, duke përfshirë të drejtën e individëve për të praktikuar fenë e tyre lirshëm. Në të njëjtën kohë, ajo gjithashtu mbështet lirinë e shprehjes, përfshirë të drejtën për tubim paqësor”, shtoi ai.
Kuvendi Komunal i Cetinjës do të mbajë një seancë të jashtëzakonshme më 27 gusht, për të diskutuar rreth një apeli ndaj Kishës Ortodokse Serbe që të heqë dorë nga ceremonia dhe ta mbajë atë diku tjetër.
Qyteti Cetinje, dikur ka qenë kryeqendra e Malit të Zi ndërsa sot konsiderohet si kryeqyteti kulturor dhe historik i këtij vendi.
Vlladimir Veljkoviq një historian nga Serbia që merret me studimet e fesë i tha Radios Evropa e Lirë se pretendimet e Kishës Ortodokse Serbe (KOS) dhe Kishës Ortodokse Malazeze kryqëzohen në Cetinje.
“Në radhë të parë Cetinje është kryeqyteti i vjetër i Malit të Zi dhe nga ana tjetër është gjithashtu selia e peshkopëve malazezë, gjegjësisht Mitropolia e Malit të Zi, dhe tani padyshim që kemi dy koncepte të ndryshme lidhur me simbolikën e Cetinjës”, thotë Veljkoviq.
Cetinje konsiderohet gjithashtu selia e Kishës Ortodokse Malazeze, e cila nuk njihet nga asnjë kishë kanonike, por ka mbështetjen e Patriarkanës së Kievit të Ukrainës.
Konflikti mes Kishës Ortodokse Serbe dhe asaj malazeze është bukur i gjatë.
Kisha Ortodokse Serbe ka mbështetjen e një pjese të elitës politike në Mal të Zi dhe pretendon pronësinë e shumë kishave dhe manastireve të cilat i konsideron si të vetat.
Çështja e pronësisë kishte shkaktuar tensione gjatë vitit 2019 dhe 2020 në Mal të Zi.
Ligji për liritë fetare, ishte miratuar në vitin 2019, në kohën kur në pushtet ishte partia e Gjukanoviqit, dhe kërkonte nga komunitetet fetare të dëshmojnë se janë pronarë të pronave para vitit 1918.
Qeveria e re – që doli pas zgjedhjeve të gushtit 2020 – e ndryshoi ligjin me qëllim që të sigurohet se pronat do të mbeten në dorën e Kishës, që selinë e ka në shtetin fqinj, Serbi.
Serbia dhe Mali i Zi kanë qenë pjesë e një federate deri më 2006, kur Mali i Zi shpalli pavarësinë.
Mali i Zi është pjesë e NATO-s dhe aspiron që të bëhet anëtar i Bashkimit Evropian.