Çfarë mund të bëjmë…
- Një studim i ri i publikuar në Frontiers in Forests dhe Global Change ka zbuluar se vetëm 2 – 3% e sipërfaqes së Tokës mund të konsiderohet ekologjikisht e paprekur.
- Kjo përqindje është dukshëm më e ulët se llogaritjet e mëparshme, të cilat e vlerësuan këtë shifër në 20 – 40%.
- Kjo sepse studimi i fundit përfshiu humbjen e specieve nga habitati i paprekur përveç popullatave të reduktuara.
Vetëm mes 2 % dhe 3 % e sipërfaqes së Tokës mund të konsiderohet ekologjikisht e paprekur, sipas një studimi të ri të publikuar në Frontiers in Forests dhe Global Change. Kjo përqindje është në mënyrë drastike më e ulët se vlerësimet e kaluara, të cilat vlerësuan se ishte midis 20% dhe 40 %, sepse vlerësuan humbjen e specieve nga habitati i paprekur, si dhe popullatat e reduktuara të specieve.
Megjithatë, gjetjet tregojnë se një fokus në rivlerësimin e specieve specifike në habitatin e paprekur mund të rikuperojë tërësinë ekologjike të tokës në rreth 20 %.
Më shumë se 30 vjet më parë, zonat e shkreta – zonat natyrore që nuk janë ndryshuar në mënyrë të konsiderueshme nga njerëzit – u identifikuan si përparësi të veprimeve për ruajtjen dhe mbrojtjen. Vetëm kohët e fundit ka pasur një nxitje për të përcaktuar se si maten zonat e shkreta, me një fokus në habitatet e paprekura. Integriteti i ekosistemeve natyrore është njohur gjithashtu nga Konventa e Kombeve të Bashkuara mbi Diversitetin Biologjik si një qëllim i rëndësishëm në kornizën globale të biodiversitetit pas vitit 2020.
“Ne e dimë që habitati i paprekur, gjithnjë e më shumë po zhduket dhe vlerat e tij janë provuar si për biodiversitetin, ashtu edhe për njerëzit”, thotë Dr. Andrew Plumptre nga Sekretariati i Zonave Kryesore të Biodiversitetit në Kembrixh, autori kryesor i studimit. Studimi zbuloi se shumë nga ato që ne i konsiderojmë si habitate të paprekura kanë mungesë të theksuar të specieve që janë gjuajtur nga njerëzit, ose kanë humbur për shkak të specieve agresive ose sëmundjeve.”
Përcaktimi i zonave të paprekura
Aktualisht, nuk ka një përkufizim të përbashkët të zonave të paprekura. Vlerësimet e kaluara, të cilat përqendroheshin në ndikimin e njerëzve habitat, krijuan harta të ndikimit antropogjenik që vlerësuan në mënyrë të pavarur se midis 20% dhe 40 % të sipërfaqes së tokës në planet mbetet e lirë nga ndërhyrjet e mëdha njerëzore (të tilla si vendbanimet, rrugët, dritat dhe ndotja akustike).
Në studimin e ri, Plumptre dhe kolegët u përqendruan në një qasje tjetër. Në vend që të përqendroheshin në ndikimin njerëzor, ata bënë një studim të vendeve të kriterit C të Zonave Kryesore të Biodiversitetit (KBA), i cili thotë se një komunitet ekologjik i paprekur ka numrin maksimal të specieve që dihet se ndodhen në një vend të caktuar (d.m.th. nuk dihet humbja e kafshëve në atë zonë), në krahasim me një pikë referimi të përshtatshme rajonalisht.
Si pikë referimi, autorët zgjodhën vitin 1500 të es, pasi kjo është data bazë për vlerësimin e zhdukjeve të specieve brenda Listës së Kuqe të Specieve të Kërcënuara të IUCN. Përveç pandikueshmërisë së habitatit, autorët gjithashtu vlerësuan paprekshmërinë e faunës (d.m.th.pa ndonjë humbje të llojeve të kafshëve) dhe praprekshmërinë funksionale (pa humbje të dendësisë së kafshëve nën një nivel që do të ndikonte në funksionimin e shëndetshëm të një ekosistemi).
Rivendosja e habitateve të paprekura
Autorët hulumtuan se si zbatimi i këtyre 3 masave të paprekshmërisë zvogëlon numrin e vendeve që mund të kualifikohen nën Kriterin e KBA. Ata zbuluan se vetëm midis 2 % ose 3% e sipërfaqes së Tokës kualifikohet nëse Kriteri C përcaktohet si vende që janë funksionalisht të paprekura, 10 herë më e ulët sesa vlerësohej më parë. Fatkeqësisht, vetëm 11% e vendeve të përfshira në këtë studim janë të mbuluara nga zona të mbrojtura. Sipas autorëve, shumë nga zonat e identifikuara përkojnë me territoret e menaxhuara nga komunitetet autoktone, të cilët luajnë një rol vendimtar në mirëmbajtjen e tyre.
“Zonat e identifikuara si funksionalisht të paprekura përfshinin Siberinë Lindore dhe Kanadanë Veriore për bimë boreale dhe tundra, pjesë të pyjeve tropikale të Amazonës dhe Kongos dhe shkretëtirën e Saharasë”. Megjithatë, ka shpresë. Autorët thonë se deri në 20 % të sipërfaqes së planetit mund të rikthehet në paprekshmërinë e faunës përmes rivendosjeve të vetëm disa specieve në habitatin e mbetur të paprekur.
Plumptre thotë “Rezultatet tregojnë se mund të rritet zona me paprekshmëri ekologjike deri në 20% përmes rivendosjeve të synuara të specieve që kanë humbur në zona ku ndikimi i njeriut është ende i ulët, me kusht që kërcënimet për mbijetesën e tyre të mund të adresohen dhe numrat rivendosen në një nivel ku ata përmbushin rolin e tyre funksional”.
Në të ardhmen, identifikimi i zonave nën KBA Kriteri C mund të ndihmojë në përqendrimin e vëmendjes në këto zona për ruajtjen dhe restaurimin, sipas Plumptre, “është treguar se habitati i paprekur ka përfitime të rëndësishme si për jetën e egër ashtu edhe për njerëzit dhe si rezultat duhet të jetë një objektiv kritik i negociatave të vazhdueshme të Konventës mbi Diversitetin Biologjik, korniza globale e biodiversitetit pas vitit 2020.
Njohja e këtyre vendeve të veçanta brenda habitatit të paprekur, ku keni paprekshmëri të plotë funksionale, është e nevojshme dhe planifikon të përqendrojë restaurimin në zonat ku integriteti ekologjik mund të rikuperohet”.
/ World Economic Forum