Ballina ED/OP Kosova e përçarë për hapjen e bisedimeve me Serbinë dhe thelbin e...

Kosova e përçarë për hapjen e bisedimeve me Serbinë dhe thelbin e marrëveshjes përfundimtare – Nga Prof. Lisen BASHKURTI

 

Kosova po përjeton një situatë vështirëpolitike, diplomatike, institucionale, ekonomikedhe sociale kohët e fundit. Madje, edhe mbasvendimit Gjykatës Kushtetuese fund-majit2020 për krijimin e Qeverisë Hoti, vëndi duketse po ri-futet një cikël ri krize shumë komplekse. Epiqëndra e krizës është hapja e dialogut Kosovë-Serbi për arritjen e njëmarrëveshje gjithëpërfshirëse për normalizimine marrëdhënieve midis dy shteteve.

       Palët politike Kosovë kanë qasje ndryshme për hapjen e negociatave. parim, gjithë Kosovë janë pro negociatave, sirruga e mirë për zgjidhjen e problemeve me Serbinë. Polemika politike Kosovë është e lidhur, pari me procedurat e hapjes këtyrenegociatave, dyti, me përmbajtjen e tyre, treti, me ndërmjetësuesit ndërkombëtar dhe, katërti, me shpejtësinë e realizimit marrëveshjes. dy parat do merremi këtë shkrim. Me dy dytat do merremi me njëshkrim tjetër pasues.

  1. Procedura e hapjes bisedimeve    

        bisedimet, dialogun dhe negociatatdiplomatike procedurat kanë rëndësi vecantë. Lidhur me procedurën për celjen e negociatave, tre qeveritë e fundit Kosovë kanë mbajturqëndrime ndryshme për celjen e negociatave, krahasuar me qeveritë e mëparshme. Qeveria e AAK me kryeministrin Haradinaj aplikoi tarifën100 përqind mallrave Serbe, si kundër reagimpër celjen e negociatave. Kjo bllokoi procedurëne celjes negociatave. Qeveria e VV me kryeministrin Kurti hoqi tarifën e QeverisëHaradinaj dhe vendosi masën e reciprocitetit, edhe kjo sërish si reagim për celjen e negociatave. Edhe kjo masë vijoi mbante bllokuara procedurën e hapjes negociataveme Serbinë. Qeveria e LDK me kryeministrinHoti po ndjek qasjen e heqjes gjithabarrierave dy qeverivë paraardhëse, si tarifës Z.Haradinaj, ashtu edhe atë reciprocitetit, z. Kurti, me qëllim procediminpër celjen e negociatave me Serbinë. Shkakkësaj inkoherence dhe përplasjeje qeveritare Kosovë është Presidentit Thaci, cili krye herës ka insistuar për heqjen mënyrë pakushtëzuar cdo barriere , sipas qasjes tij dhe Serbisë, por jo vetëm, pengon celjen e negociatave.

         Tani Kosova i ka hequr gjithë ashtuquajturat pengesa për hapjen e dialogut me Serbinë, ose saktë i është nënshtruarkushteve Serbisë. Është koha presimreagimin e Beogradit, i cili ka zgjedhjet politike 21 qershorit 2020. Pra, gjithcka do ngelet për vonë. Zgjedhjet, konstituimi i organeve reja postzgjedhore, përballimi i Covid-19 dhe iverës nxehtë, dakordësimi me ndërmjetësuesit ndërkombëtar dhe tej celja e negociatave me Kosovën. Duket se do jetësërish Beogradi do vendosë për kohën e celjes negociatave, pa kurrëfarë dakordësimime Kosovën.

     Kosova lypet të jetë gati me draft-agjendën, strategjinë, parimet bazë, prioritetet, taktikatnegociuese, skenaret e mundshme, ekipinnegociator, ekipet e expertëve mbështetës, ndarjen e roleve brënda ekipit, mandatimin e liderit dhe opsionet finale më të pranueshme tëmarrëveshjes. Një pjesë e këtyre elementëveduhet të miratohen në Kuvendin e Kosovës, maksimalisht me konsesur, minimalisht me njëbazë sa më të gjërë politke. Pjesa tjetër i ngeletekipit negociator për t’i vendosurkonfidencialisht dhe në proces e sipër.        

2.   Thelbi i përmbajtjes bisedimeve

          bisedime, dialog dhe negociatadiplomatike përmbajtja është qështja themelore. Lidhur me përmbajtjen e negociatave polemikapolitike Kosovë është edhe e thellë, përqarja edhe e madhe. epiqëndër polemikës dhe përqarjes qëndron qasja ndajcënimit territorialitetit Shtetit Kosovës dobi Serbisë. Edhe këtë aspekt krizësbrënda Kosovës përgjegjës kryesorë ështëPresidenti Thaci.

        Ish kryeministri Thaci, kaloi më pas nëpozitën e Presidentit, përgjatë bisedimeve lejoidevijime shumta proceduariale dhepërmbajtësore. Thaci tejkaloi karakterin teknik bisedimeve dhe hyri pa mandat cështjepolitike; negocioi për aspekte panegociueshme konstitucionalisht, sic ështëpacënueshmëria e territorialitetit Kosovës; nuk bëri raportim dhe transparencë si autoritetnegociues përpara Kuvendit Kosovës; zhvilloibisedimeve personale sekrete me palën Serbe; si dhe transferoi autoritetin kryesor negociues palës Kosovare, nga Qeveria, cilën e ngarkonKushtetuta dhe rezoluta e Kuvendit e vitit 2012, tek Presidenti, pra tek vetevetja, nuk ka autoritet kushtetues dhe as mandat parlamentarpër kryesimin e negociatave emër Kosovës. Këto devijime nga Kushtetuta dherezoluta e vitit 2012 Kuvendit Kosovësjanë përgjegjësi e Presidentit Thaci’, i cili ështëbërë objekt kryesor i polemikave Kosovë. Polemikat polarizuan politikën dhe institucionet, sollën ndryshime qeveritare një pas njëshmedhe bllokuan nga viti 2018 bisedimet formaleme Serbinë.

       Është Presidenti Thaci i cili, gjatëbisedimeve sekrete personale me Serbinë, pa autoritet kushtetues dhe pa mandat rezolutëssë Kuvendit Kosovës vitit 2012, negocioiintegritetin territorial i Kosovës.  PresidentiThaci duket ka pranuar versionin Serb Presidentit Vucic, bashkëpunim edhe me Kryeministrin e Shqipërisë, z. Rama përshkëmbimin territorial’, i cili thelb ka bëjëme copëtimin e Kosovës. Presidenti Thaci ështëpërpjekur dhe përpiqet të paraqesëshkëmbimet territorialesi cështjeshkëmbimesh reciproke’ midis Kosovës dheSerbisë.

        fakt nuk është kështu. Plani Vucic-Thaci-Rama i heq Kosovës rreth 15 përqind territorit saj dhe kjo, e konvertuar treguesekonomik, është afro 25 përqind e Prodhimit Përgjithshëm Bruto Kosovës. Këtu kihetparasysh se territoret e parapara për t’i kaluarSerbisë janë pasurat me lëndë para, burime ujore dhe vlera natyrore. Me këtolëshime territoriale dhe ekonomike Kosovarrezikon humbasë ekulibrin e viabilitetitmbijetues ekonomik dhe shndërrohet njëekonomi me profil fermë agro-blegtorale. NjëKosovë e copëtuar dhe e varfër është lehtësisht e thyeshme dhe e nënshtrueshme dhe, si e tillë, ka qënë dhe mbetet strategji e Serbisë.    

        Ky opsion Serb i dakordësuar ngaPresidentit Thaci është kundërshtuar ngashumica dërrmuese e faktorit politik Kosovë, si VV, LDK, AAK, NISMA, nga opinionipublik, media, shoqëria civile, akademikët sidhe faktorë fuqishëm ndërkombëtar si BE, Gjermani, Francë, Britani, vëndet e BallkanitPerëndimorë, fqinjët rreth Kosovës e Serbisë sidhe personalitete shquara diplomacisëShqiptare, Evropiane dhe Amerikane. ProjektiVucic-Thaci-Rama me ndikues tjerëgjeopolitik dhe diplomatik mbas tyre thuhet jetë varrosur. Por, unë nuk mendoj kështu. Idea e këtij plani është sërish gjallë. Përsa kohë idejaështë gjallë, rreziku mbetet i lartë për Kosovën, sikundër edhe për paqen dhe stabilitetin në Ballkan dhe Evropë.