E thënë shumë here fshati e Vuthaj mbanë identitetin e pastër shqiptar një fshat parahistorik i banuar qysh herët nga fise Ilire në Vuthaj të Plavës dhe Gucisë ndër breza është trashëguar atdhedashuria, fisnikëria, dhe besnikëria e shqiptarit sot ju njohim më një nga virtytet më të rëndësishme të shqiptarëve në përgjithësi që për këtë virtyt shqiptarët janë njohur dhe respektuar ndër shekuj nga popujt e botës.
Sot ju njohim me besën e Gjonbalajve konkretisht me besën e banoreve të fshatit Vuthaj besën qe jepen dhe mbajtën për vite me radhë figurën më të rëndësishme letrare e historike në atë kohë pra figura shqiptarë sublime e viteve 1625 – 1689 Pjetër Bogdani ishte vizionar , atdhetar e njëri me vlera ka qene Pjetër Bogdani i cili pendën e shkrimit e drejtoj edhe për kauzën e lirisë shqiptare nga perandoria Otomane ky aktivitet e nisi qysh në moshën rinor edhe pse disa vite i kaloj për shkollim jashtë atdheut por duket se shkolla dhe dija e këtij kolosi ishin ishin faktorët kyq qe shqiptaret mos te jen te nënshtruar ndaj Otomaneve për ketë nisi qe vet me disa miq dhe shok te ngushte te luftoj armikun deri ne frymën e fundit.
Shqiptarët te cilët ishe ne gjendje te ashpër nga pushtim disa po tradhtonin idealin e lirisë te tjerët po bashkëpunoni me armiqtë e një pjese tjetër ishin vënë ne kryengritjet kështu Pjetërit qëndrimin ne vendlindjen e tij ne Prizren me rrethin dhe ne Kosovë jeta i ishte bërë e pa mundur dhe ne mendjen e tij i kishte ardhur një ide se do bënte një kryengritje te madhe popullore por për ketë gjë i duhej një strehe e sigurt dhe një mbështetje e forte lidhur me ketë bisedoi me miqtë e tij e bashkëpunëtoret e ngushte dhe atij i tregohet se streha me e mire e tanishme dhe mikpritja me e mire shqiptare është ne fshatin ne Vuthaj te Plavës dhe Gucisë sipas informacioneve veprimtari dhe atdhetari.
Pjetër Bogdani ne ketë fshat u vendos ne vitin 1680 ku hasi ne një mikpritje te madhe e bujare te banoreve ndonëse ne atë kohe jeta ishte e vështire dhe strehim i një figure te ndjekur nga rrëgjimi mund ti kushtonte me jeta Vuthjanve .
Konkretisht te paret e Gjonbalajve e vendosen ne odat e tyre dhe i dhanë besën se do jetë i sigurte e i pa spiunuar nga banoret e këtij fshati dhe se me çfarëdo mundësi qe kanë do marrin pjesë ne shpërndarjen e ftesës se Pjetër Bogdanit qe te mobilizohen e të luftojnë për lirin nga Otomanet ku planifikoheshin kryengritje te mëdha kundrejt Otomaneve konkretisht ne rajonet e Kosovës se sotshme për ketë mobilizim ishin vënë ne dije edhe Austriaket te cilët e shihnin Perandorinë Osmane si armik qe po përparonte çdo here e me shumë drejt tyre.
Sipas Arkivave shtetërorë Austriake Organizata Federale e Ruajtjes se Dokumenteve Historike thuhet se kontakti i parë i Pjetër Bogdanit me zyrtar austriake u bë pikërisht nga kjo hapësirë shqipfolëse, pra në Vuthaj.
Thirrjen e Pjetër Bogdanit te parët e Gjonbalajve brenda një kohe te shkurtër mik mbas miku e përcollën lajmin për aktivizim te faktorit shqiptar tri vite e gjysmë qendrës ne Vuthaj Pjeter Bogdanit ju ofrua mikpritje e mirëfillta shqiptare sipas traditës familje mbas familje me radhe merrnin përsipër kujdesin ndaj Pjeterit me ushqim e veshmbathje jo vetëm për te por edhe për shokët e tij ne ketë mënyrë.
Fshati Vuthaj u be vendi kryesor ku jehoj ne mase te madhe thirrja e rezistencës ndaj pushtuesve e ber nga Pjeter Bogdani.
Ne ketë mënyre për te mos mbetur borgj historisë në lëvizjen pro-austriake në Kosovë përgjatë Luftës së Madhe Turke me e një force nga 6,000 vetë që iu bashkëngjiten trupave austriake kur hynë në Prishtinë dhe i shoqëruan në marrjen e Prizrenit. Këtu, Bogdani me ushtrinë e tij u hasën me një tjetër armik, murtajën ku edhe vdes prej sëmundjes në fillim të dhjetorit 1689 në Prishtinë.
Në ketë mënyre mbyllet edhe kjo histori e mirëfilltë shqiptare ajo çfarë mbetet është përkushtimi i Gjonbalajve në kundërvënie ndaj armiqve qysh nga parahistoria Gjonbalajt e Vuthjanët ruajtën virtytet e idealet shqiptare ne emër te kauzës se Pjeterit dhe gjithë popullit shqiptare ata idealit për liri i dhuruan pronat i mikpritjen dhe i ndihmuan shokët e bashkoheshit e Pjeterit peizazhet përrallore e piktoreske te fshatit Vuthaj pamjet e te bëmat e malësoreve te atyre pjesëve duket se i japin kuptim madhështish shqiptare qe qëndron edhe sot shkëmbinjtë e asaj treve.
________
Referencat e autorit: Österreichisches Staatsarchiv, Austrian State Archives