Shkruan Izet Shala
Malishevë, 24 dhjetor
“Idiotët” e Dostojevskit dhe të “mjerët” e Victor Hugos
Fjodor Dostojevski
Victor Hugo
Gjithë problemi me këtë botë është se budallenjtë dhe fanatikët gjithnjë janë të sigurt për vetveten, ndërsa të mençurit janë plot dyshime.
[Bertrand Russell, filozof (1872-1970)]
Dostojevski, Hygo dhe unë, tre njerëz, tre popuj dhe tri shoqëri, tri shtete, tri shkolla dhe katër kategori shoqërore “ Idiotët”, “ Të mjerët” , “ Shpërdoruesit” dhe “Populli”. U nisa për të dhjetën herë në kërkim që t’i takoi “Idiotët “ e Dostojevskit dhe përveç se në libra, takoi idiotët drejtpërdrejt, interesante nuk dallojnë në pamje nga të tjerët, janë miqësorë, kanë histori, janë sovranë në vendimmarrje, kurse kanë edhe kushtetutën e pashkruar që me rigorozitet e zbatojnë për kategorinë e vet, nuk lejojnë që me asnjë mjet juridik dhe të dhunshëm t’u shkelet dinjiteti, ndërsa kërkesa me sublime e tyre në epokën e virtualizmit është. Të bërit komb.
“Të mjerët” e Viktor Hygos, janë kategoria që nuk tregojnë vlera për shoqërinë e vet, i sheh kah do dhe ku do, me portret të tmerrshëm, fytyrë të mavijosur, duar të qara e thonj të pa prerë , flokë si flokë kali, të shtrirë në parqet ku lojën e fëmijëve e dashurinë e të rinjve ua shqetësojnë me kërkim faljet, pa ditur se për çka kërkojnë falje.
Nuk kanë kushtetutë si kategori shoqërore, nuk janë fare miqësorë, nuk janë sovran, janë pa territor e pa vendimmarrje, janë që besa edhe pa liri, të robëruarit e vetvetes, e pranojnë nënshtrimin, shantazhin për një pallto të vjetër, për një kulm prej kashte thekre, për një kafshatë bajate dhe për një makinë me avull.
Unë, koha dhe njerëzit e mi, parafytyroni se çfarë sharmi paraqesin në fotografi, çfarë vlera i krijojnë dhe i zbatojnë për shoqërinë, sa miqësisht shpërdorojnë taksen dhe shtiren ideal për atdheun dhe kategorinë e vet, sa akuzojnë idiotët dhe të mjerët që nuk kanë shpërdoruar bash as njëherë taksen e kategorive të veta , por i kanë mbrojtur me jetë.
Bota e mendimit, imagjinatës dhe veprimit, më tradhton, kujt t’i besoi, idiotëve, të mjerëve, shpërdoruesve, jo asnjërës, por sistemi demokratik ka si rregull shumicën dhe shumica e krijon rregullën, rregulla normën, norma, aktin dhe akti ligjin.
Jeta zhvillohet në këtë biodiversitet, normalisht, marrje- dhënie, vajtje- ardhje, urrejtje- dashuri, besë- tradhti, idiot- të mjerë, shpërdorues- shantazhues, të uritur- të ngopur, të strehuar- të pastrehë, të pasur- të varfër, të robërua- të lirë, diktatorë- demokratë, të ditur- të pa ditur, të përgjegjshëm- të papërgjegjshëm, luftë- paqe, parajsë- ferr, i gjallë- i vdekur, i vdekur i gjallë.
Perdja e jetës në skenën e teatrit “ Makthi”, filloi të bie, shikuesit të shpërndahen dhe së cili me së cilin komentojnë për trion e idiotëve, të mjerëve dhe shpërdoruesve, po fiktivja e dramës , “Populli”, ku ishte, ku është dhe ku do të jetë populli, populli që nuk po lëshon Jehonën e kushtrimit, thirrjen e zgjimit, zgjimin e prushtë dhe t’i këpus vargonjtë e skuqur në duart e ashta apo ashti ka vdekur….!!