Mund të jetë një marrëveshje e cila mund t’i sjelljë stabilitet, prosperitet dhe integrim të Ballkanit, ose mund të jetë një marrëveshje e cila e fut regjionin në një konflikt të ri.
Kështu e nis artikullin e saj gazeta prestigjoze “The Guardian” lidhur me shkëmbimin e mundshëm të territoreve mes Kosovës dhe Serbisë. Presidenti serb, Aleksander Vuçiq po përgatitet që gjatë muajit të ardshëm ta vizitojë Kosovën.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç po përgatitet ta vizitojë Kosovën muajin e ardhshëm, duke dëshmuar në rritje se Beogradi dhe Prishtina po lundrojnë në idenë e arritjes së një marrëveshje për të ndarë territorin e diskutueshëm dhe për të krijuar një shkëmbim përgjatë vijave etnike.
Vuçiç dhe homologu i tij kosovar, Hashim Thaçi, po ashtu do të rifillojnë bisedimet e ndërmjetësuara nga BE në Bruksel që synojnë të sjellin një zgjidhje të qëndrueshme midis Beogradit dhe Prishtinës dhe të hapin anëtarësimin në BE, vazhdon ky artikull i “The Guardian”, transmeton lajmi.net.
Por, ka shqetësime në rritje lidhur me një pakt për ndarjen e Kosovës. Kritikët thonë se do të hapet një “kuti e Pandorës” në Ballkan, me etapa të ndara etnike të Bosnjë-Hercegovinës dhe Maqedonisë. Edhe në Shqipëri, që kufizohet me Kosovën, një ndarje shikohet nga shumë me tronditje dhe kryeministri Edi Rama është akuzuar për heshtje jo specifike.
Vuçiç do të përdorë vizitën e tij më 9 shtator në Kosovë për të nxjerrë “udhëzime dhe drejtime të politikës shtetërore ndaj Kosovës”. Më parë këtë muaj, ai tha se favorizonte ndarjen e Kosovës përgjatë vijave etnike, gjë që pritet të thotë që veriu i dominuar nga serbët të integrohet në Serbi. E Thaçi është akuzuar për mbrojtje të basteve të tij duke përdorur gjuhën e paqartë.
“Një marrëveshje duhet të jetë një gjë e fundit dhe historike për t’i dhënë fund konflikteve mes Kosovës dhe Serbisë njëherë e përgjithmonë”, thotë Bekim Çollaku, shefi i kabinetit të presidentit të Kosovës.
“Të dy palët, përfshirë bashkësinë ndërkombëtare, po mendojnë shumë, madje jashtë kutisë, me kujdes në mënyrë krijuese, duke u përpjekur të gjejnë një zgjidhje të pranueshme për të dyja palët. Objektivat e Kosovës janë të qarta: nuk ka ndarje sipas vijave etnike, por po për rregullimin paqësor të kufirit dhe njohjen reciproke”, thotë ai.
Raportet tregojnë se Lugina e Preshevës, strategjike e rëndësishme e Serbisë, e cila ishte skena e një kryengritjeje etnike shqiptare në vitet 1999-2001, mund të dorëzohej në Kosovë në këmbim. Shumica dërrmuese e kosovarëve janë shqiptarë etnikë.
Kosova luftoi një luftë të përgjakshme të pavarësisë nga Serbia në vitet 1998-99 dhe shpalli pavarësinë në vitin 2008 , por Beogradi vazhdon ta konsiderojë atë si një provincë jo legjitime. Rusia ka bllokuar anëtarësimin e Kosovës në OKB dhe pesë shtete anëtare të BE nuk e njohin vendin.
Një burim i qeverisë serbe tha se pozita ndërkombëtare ndaj ndarjes së mundshme të Kosovës po ndryshonte, pavarësisht kundërshtimit të kancelares gjermane Angela Merkel. Ivica Daçiç, ministri i jashtëm serb takoi edhe këshilltarin e Donald Trump ,Jared Kushner, në korrik dhe diskutoi ndarjen.
“Ata po flasin; opsione të ndryshme janë në tryezë, “tha një burim i qeverisë serbe. “Pozicioni amerikan po ndryshon nga tërësisht kundër ndarjes në gatishmërinë për të diskutuar këtë opsion. Franca është gjithashtu mjaft pozitive për të. Gjermania nuk është”. Një burim i qeverisë së Kosovës konfirmoi se “disa në bashkësinë ndërkombëtare janë rritur gjithnjë e më shumë me idenë (e ndarjes).
Të dy palët pranojnë se arritja e një marrëveshjeje përfundimtare mbetet një sfidë serioze. Por as nuk do të nxirren në propozime konkrete. Beogradi nuk po zbulon taktikat e negociatave, transmeton lajmi.net. “Ne do të kemi shumë probleme në vend”, tha burimi serb. “Askush nuk është gati të mendojë për një zgjidhje, nga kisha ortodokse serbe në opozitë.”
Kritikët argumentojnë se një rishikim i kufijve përgjatë vijave etnike do të krijonte një precedent të rrezikshëm për pjesën tjetër të Ballkanit, pas luftërave të përgjakshme etnike që pasuan shpërbërjen e Jugosllavisë.
“Plani i keq i ndarjes etnike-territoriale në Kosovë do të na kthejë në tmerrin e viteve 1990”, tha babai Sava Janjić, një abati në manastirin ortodoks serb të Deçanit në Kosovë. “Ideja e territoreve etnikisht të pastra do të bëhet një model që do të krijojë efekte të forta në të gjithë Evropën dhe do të forcojë ideologjitë radikale. Komuniteti ndërkombëtar duhet të bëjë një qëndrim të forte”, thotë ai.
Çollaku këmbëngul se një zgjidhje e pranueshme reciprokisht “nuk do të destabilizojë rajonin dhe nuk mund të ketë ndonjë efekt domino”. Por çdo zgjidhje territoriale do të shihet nga afër në Bosnje-Hercegovinë, ku Republika Srpska e dominuar nga serbët rregullisht kërcënon të shkëputet dhe në Maqedoni, ku rreth një e katërta e popullsisë është shqiptarë etnikë, përqendruar në perëndim dhe në veri të vendit .
“Ndarja e Kosovës mund të hapë kutinë e Pandorës së Ballkanit për të kërkuar zgjidhje të bazuara në parimin etnik”, tha një zyrtar i shërbimit të ministrisë së jashtme të shërbimit të Bosnjes gjatë shërbimit. “Është formulë e përsosur për një fatkeqësi të re në Ballkanin perëndimor. Shteti i brishtë i Bosnje dhe Herzegovinës mund të zhduket para syve tanë, duke përhapur një spirale të re të nacionalizmit. Ajo mund të inkurajojë ekstremistët shqiptarë që të kërkojnë të njëjtën zgjidhje në Maqedoni “.
Megjithë perspektivën e largët të anëtarësimit në BE për shumicën e vendeve të rajonit, Nikola Dimitrov, ministri i jashtëm maqedonas thotë se : “Vizioni i vetëm i qëndrueshëm për një Ballkan të qëndrueshëm është ai ku kufijtë nuk kanë rëndësi – një rajon i vendeve mike që janë anëtarë të BE “.
Çdo ndarje do të ishte gjithashtu e papëlqyeshme në Kosovë, ku pushteti i Thaçit po pakësohet. Presidenti ishte kreu politik i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) të kohës së luftës, por është gjithnjë e më e papëlqyeshme dhe përballet me një kërcënim të mundshëm nga një gjykatë e sapokrijuar e ngritur për të gjykuar krimet e supozuara të kryera nga anëtarët e UÇK-së, duke përfshirë drejtuesit e elitës aktuale politike.
“Forca lëvizëse për dialogun e ri duket të jetë qëllimi i Vuçiqit për t’u afruar më thellë me BE dhe më thellë brenda Kosovës, dhe dëshira e Thaçit për t’u larguar nga gjykata e specializuar dhe për të zgjatur fuqinë e tij”, thotë në anën tjetër Albin Kurti, kryetar i lëvizjes Vetëvendosje, përfundon ky artikull i “The Guardian”.