Organizatat joqeveritare në Hungari janë të ekspozuara ndaj ligjeve gjithnjë e më të ashpra. Ato pengohen shpesh në punën e tyre sociale, kur mbështeten nga fondacioni Soros.
Në rrugën Molnar Nr. 19 të Budapestit merr fund në heshtje një epokë. Fondacioni Open Society-Shoqëria e Hapur i miliarderit Soros, kishte këtu selinë e tij qendrore europiane. Tani dosjet po mblidhen, kompjuterat po hiqen nga prizat, punonjësit zhvendosen. Në biseda ata përpiqen të ruajnë një ton të përmbajtur. Por të gjithë e kanë të qartë, se kjo shpërngulje shënon një ndryshim epokash.
Më 31 gusht Open Society e zhvendos qendrën në Berlin. Sipas drejtuesve arsyeja është “klima politike represive dhe ligjore në Hungari”. Kështu në Budapest merr fund ajo që u fillua para më shumë se tre dhjetëvjeçarësh. Miliarderi i bursës, George Soros kishte mbështetur në vitin 1984 opozitarët antikomunistë dhe pas vitit të ndryshimit 1989, nga ky kryeqytet kishte mbështetur aktivitetet e shoqërisë civile në të gjithë rajonin e Europës Lindore dhe Juglindore. “Duhet ta theksojmë, se ne vërtet fizikisht do të jemi në Berlin, por mbështetja për rajonin nuk do të dobësohet”, thotë punonjësi veteran i këtij fondacioni dhe drejtues i programit të Europës Qendrore e lindore, Peter Nizak. “Por është e vërtetë, një kapitull mori fund.”
Kriminalizim i OJQ-ve që me gjasë “mbështesin migrimin ilegal”
Zhvendosja e Fondacionit Soros është edhe një tregues i presionit, nën të cilin ndodhen organizatat e shoqërisë civile në Hungari dhe rajon. Ato janë një nga shtyllat më të rëndësishme të pavarura të kontrollit të shtetit dhe pushtetit, e me këtë një pengesë e madhe për kryeministrin, Viktor Orban. Transformimi që i bën ai Hungarisë ka tipare autoritare dhe ecën paralelisht me korrupsionin dhe intransparencën.
Në fund të qershorit, Orban la të miratohej në parlament një paketë ligjore me ndryshime ligjore e kushtetuese nën emrin “Stop Soros”, një paketë që ofron mundësi për kriminalizimin e punës së organizatave të shoqërisë civile, “kur këto mbështesin migrimin ilegal”. Në të njëjtën kohë këto ligje parashohin kufizime të së drejtës së azilit, të drejtës së grumbullimit etj. Para 10 ditësh parlamenti hungarez miratoi një të ashtuquajtur “tatim të veçantë imigrimi” që nënkupton një dëbim 25% tatim për të gjitha të ardhurat e organizatave joqeveritare kur “këto mbështesin migrimin ilegal.” Këto janë masat më të fundit, sepse që në vitin 2014, Viktor Orban gjatë fjalimit të tij të famshëm për ndërtimin e një shteti iliberal kishte bërë të ditur veprim të ashpër ndaj akivitistëve civilë.
Presion psikologjik dhe lista me “mercenarë të Sorosit” në gazeta
Paralelisht me këto masa ligjore, organizatat e shoqërisë civile janë të ekspozuara gjithnjë e më shumë ndaj presionit. Para zgjedhjeve parlamentare në prill, gazeta proqeveritare, Magyar Idök publikoi me gjasë raportime investigative, sipas të cilave “aktivistë të Sorosit” në Hungari donin të provokonin trazira armiqësore ndaj shtetit. Pas zgjedhjeve, gazeta e afërt me qeverinëë, Figeylö publikoi një listë me 200 “mercenarë të Sorosit”, mes tyre personeli i disa organizatave joqeveritare. Prej disa javësh aktivistë të Shoqatës së të Rinjve, Fidelitas të partisë së Orbanit, Fidesz mblidhen para organizatave si Amnesty International apo Helsinki dhe i mbulojnë me mbishkrime në ngjyrë të kuqe -“Organizatë që mbështet migrimin”.
Edhe organizata “Menedek” -Çatia që ndihmon azilkërkuesit e pranuar në këtë vend u mbush me mbishkrime të tilla në qershor. Drejtuesi i saj, Andras Kovtas thotë se qeveria me qëllim prodhon në opinion “një gjendje permanente konflikt dhe lufte.”
“Të ziejmë deri sa të zbutemi”
Se në cilat situata absurde ndodhen organizatat e shoqërisë civile në Hungari këtë e sheh në shembullin e fondacionit “Me Forcën e Humanizmit”- (“Az emberiseg Erejevel”). Kjo organizatë ofron ndihma për njerëzit në nevojë në rajonin e Peçit, mes tyre edhe një qendër edukimi për fëmijët e familjeve me probleme ekonomike. Për shkak se kjo organizatë mbështetet nga Fondacioni Soros, vitin e kaluar mediat qeveritare hungareze filluan një fushatë, ku pretendonin, se Sorosi kërkon me ndihmën e këtij fondacioni të vendosë në jug të Hungarisë migrantët dhe bënë thirrje për të mos i ofruar kësaj organizate hapësira përdorimi.
Si pasojë fondacioni humbi një kontratë qiraje që kishte qenë e nënshkruar ndërkohë. Vërtet që para disa javësh ata gjetën hapësira të tjera, por zëdhënësi, Zoltan Mester flet për një transformim shqetësues në muajt e fundit. Njerëzit kanë frikë të japin donacione, në shkollat shtetërore ka një ndalim jozyrtar për të mos e ftuar fondacionin në aktivitete të ndryshme. “Kam përshtypjen, se me ngadalë ne duhet të ziejmë deri sa të zbutemi”, thotë Zoltan Mester. / Keno Verseck / D.W./